Dịch thuật: Văn Thiên Tường còn có tên là Tống Thuỵ

VĂN THIÊN TƯỜNG

CÒN CÓ TÊN LÀ TỐNG THUỴ

          Anh hùng kháng Nguyên nổi tiếng thời Nam Tống Văn Thiên Tường 文天祥 sinh ra trong một gia đình học thức tại Lư Lăng 庐陵Cát Châu吉州 (nay là Cát An 吉安 Giang Tây 江西). Đêm trước ngày sinh của ông, tổ phụ Văn Thời Dụng 文时用 nằm mộng thấy người cháu cưỡi mây bay lên trời, tổ phụ vô cùng vui mừng cho đó là điềm tốt, cho nên sau khi cháu được sinh ra đã đặt tiểu danh là “Vân Tôn” 云孙, đồng thời dựa theo đó đặt học danh là “Thiên Tường” 天祥, tự “Lí Thiện” 履善. Hi vọng cháu sẽ được trời cao bảo hộ, có được sự nghiệp.

          Văn Thiên Tường từ nhỏ đã nhận được sự giáo dục nghiêm túc, tốt đẹp. Phụ thân Văn Nghi 文仪 là một học giả chính trực học rộng biết nhiều. Khi Văn Thiên Tường còn nhỏ, đích thân phụ thân dạy học. Văn Nghi không chỉ dạy con học chữ mà còn thường kể cho con nghe những sự tích của các chí sĩ yêu nước: nào là Âu Dương Tu 欧阳修 khắc khổ học tập để trở thành văn học gia nổi tiếng; nào là Kiến Khang Thông phán Dương Bang Nghĩa 杨帮义 sau khi quân Kim phá thành, đã cắn ngón tay lấy máu viết thư, mắng quân địch, chết một cách bất khuất, mong con lấy họ làm tấm gương, trở thành nhân tài hữu dụng cho đất nước. Dưới sự chỉ dạy của phụ thân, Văn Thiên Tường không chỉ có được một cơ sở học vấn chắc chắn mà còn có được một tư tưởng yêu nước kiên định. Năm 19 tuổi, Văn Thiên Tường đến thư viện Bạch Lộ Châu 白鹭洲 nổi tiếng lúc bấy giờ, theo học với học giả nổi tiếng Âu Dương Ninh Đạo 欧阳宁道. Dưới sự chỉ dạy tận tình của thầy, Văn Thiên Tường đã tiến một bước dài, trở thành một học sinh có tài khí nhất của thư viện.  Khi 20 tuổi, Văn Thiên Tường đến kinh sư Lâm An 临安 tham gia Điện thí, lúc bấy giờ ông không viết nháp, viết liền một mạch một bài dài cả vạn chữ, đối với tệ nạn ở các phương diện như thiên biến, dân sinh, nhân tài, sĩ tập, quốc kế, dân lực, đạo tặc, biên phòng … đều tiến hành phân tích kĩ lưỡng, đồng thời đề xuất đối sách thiết thực có thể thi hành. Hoàng đế Lí Tông lúc bấy giờ sau khi xem qua vô cùng kinh ngạc, rất vui mừng vì có được một nhân tài như thế, đất nước đã có hi vọng. Vì thế, Hoàng đế đã mượn tên của ông tán thưởng rằng:

Thử thiên chi tường, nãi Tống chi thuỵ dã.

此天之祥,乃宋之瑞也

(Điềm tốt của trời này là điềm lành của nhà Tống)

          Về sau, Văn Thiên Tường bèn tự đặt cho mình tên Tống Thuỵ 宋瑞.

          Thời đại mà Văn Thiên Tường sống chính là triều Nam Tống đang trên đà suy vong, khi quân Nguyên đem quân tấn công, Văn Thiên Tường kiên quyết chủ trương kháng địch, bảo vệ đất nước. Năm 1259, quân Nguyên xâm chiếm phương nam, hoạn quan Đổng Tống Thần 董宋臣chủ trương dời đô bỏ chạy, Văn Thiên Tường dâng thư xin chém Đổng Tống Thần để ổn định lòng người, kiên quyết chống lại quân xâm lược. Kết quả sớ tấu bị bỏ qua, Văn Thiên Tường phẫn nộ từ quan về quê. Sau ra làm quan, lại vì đắc tội với quyền thần Giả Tự Đạo 贾似道 nên bị bãi quan, về sống ở Văn Sơn 文山nơi quê nhà. Văn Sơn là tên một ngọn núi ở Cát An 吉安quê ông, trong thời gian này, Văn Thiên Tường lấy hiệu là “Văn Sơn” 文山.

          Năm 1259, quân Nguyên bao vây Lâm An, Lâm An nguy cấp, Văn Thiên Tường bán gia sản chiêu mộ quân cần vương, bảo vệ Lâm An. Năm sau, trong lúc nguy nan, Văn Thiên Tường ra đảm nhiệm chức Hữu thừa tướng, từng đích thân đến doanh trại quân Nguyên đàm phán. Đối mặt với kẻ địch, ông đại nghĩa lẫm nhiên, khảng khái uy nghi khiến quân địch chấn động. Sau khi Lâm An bị chiếm đóng, Văn Thiên Tường kiên trì kháng Nguyên, năm 1278 bại binh bị bắt.

          Sau khi Văn Thiên Tường bị bắt làm tù binh, Hoàng đế triều Nguyên Hốt Tất Liệt 忽必烈 đích thân khuyên hàng, hứa cấp cho quan cao lộc hậu, đồng thời cũng doạ lấy đầu, nhưng Văn Thiên Tường kiên quyết cự tuyệt. Trong thời gian này, Văn Thiên Tường đã viết 2 câu:

Nhân sinh tự cổ thuỳ vô tử

Lưu thủ đan tâm chiếu hãn thanh  ⁽¹⁾

人生自古谁无死

留取丹心照汗青

(Con người từ xưa đến nay ai mà không chết

Chỉ có điều làm sao lưu lại tấm lòng son với sử xanh)

và bài Chính khí ca 正气歌 lưu truyền thiên cổ.

          Đối với việc khuyên Văn Thiên Tường đầu hàng không thành, vào ngày 9 tháng 1 năm 1283 kẻ thống trị triều Nguyên đã cho giết ông. Để kỉ niệm vị anh hùng kháng Nguyên trung trinh ái quốc tràn đầy chính khí, tại di chỉ nhà ngục mà Văn Thiên Tường bị giam cầm và tại quê nhà của ông, người đời sau đã lập từ đường để mọi người chiêm ngưỡng cúng bái.

CHÚ THÍCH CỦA NGƯỜI DỊCH

(1)- Hai câu này trong bài Quá Linh Đinh dương 过零丁洋.

                                                                          Huỳnh Chương Hưng

                                                                         Quy Nhơn 07/02/2013

Dịch từ nguyên tác Trung văn

VĂN THIÊN TƯỜNG HOÀN HỮU NHẤT CÁ DANH TỰ

KHIẾU TỐNG THUỴ

文天祥还有一个名字叫宋瑞

Trong quyển

TRUNG QUỐC NHÂN DANH ĐÍCH CỐ SỰ

中国人名的故事

Tác giả: Trương Tráng Niên (张壮年)

             Trương Dĩnh Chấn (张颖震)

Sơn Đông hoạ báo xuất bản xã, tháng 9-2005