PHƯƠNG THỨC TU TỪ TỈ DỤ Ở CÂU ĐỐI
Để hình tượng ngôn ngữ ở câu đối được sinh động cụ thể, người ta thường vận dụng phương thức tu từ tỉ dụ. Tỉ dụ 比喻 còn gọi là “thí dụ” 譬喻, “thủ thí” 取譬, “thiết dụ” 设喻, tục xưng là “đả tỉ phương” 打比方. Tỉ dụ được chia làm 2 loại: minh dụ 明喻 và ẩn dụ 隐喻. Minh dụ là sự vật được ví và sự vật bị ví xuất hiện đồng thời, giữa cả hai thường dùng những từ như “tượng” 像, “tự” 似, “như” 如, “nhược” 若. Ví dụ:
Hữu như tác hoạ tu cầu đạm
Văn tự khan sơn bất hỉ bình
友如作画须求淡
文似看山不喜平
(Kết bạn tựa vẽ tranh, cần phải nhạt
Làm văn như nhìn núi, không thích bằng phẳng)
Ý nói kết giao bạn bè giống như vẽ tranh, “tu cầu đạm” 须求淡 (cần phải nhạt), “quân tử chi giao đạm như thuỷ” 君子之交淡如水 (bậc quân tử kết giao với nhau nhạt như nước lã), không nhất thiết suốt ngày phải ở bên nhau, không nhất định phải nhiệt tình thái quá. Làm văn cũng giống như xem núi, “bất hỉ bình” 不喜平 (không thích bằng phẳng). Văn chương viết không văn vẻ, bình thường không có gì lạ, nhạt nhẽo vô vị thì mọi người không thích xem. Do bởi có tiêu chí “như” 如, “tự” 似, nhìn qua biết đó là minh dụ.
Ẩn dụ thì tỉnh lược những từ “tượng” 像, “tự” 似, “như” 如, “nhược” 若, “do” 犹, hoàn toàn che lấp dấu vết tỉ dụ, như:
Nhật nguyệt lưỡng luân thiên địa nhãn
Thi thư vạn quyển thánh hiền tâm
日月两轮天地眼
诗书万卷圣贤心
(Nhật nguyệt hai vầng là mắt của trời đất
Thi thư vạn quyển là tâm của thánh hiền)
Đây là cặp đối của Chu Hi 朱熹, Triết học gia, Giáo dục gia đời Tống. Câu trên xem nhật nguyệt là “nhãn” của trời đất, lúc nào cũng nhìn mọi vật trên thế gian, thấy rõ nhất cử nhất động của con người, vì thế, làm người cần phải lòng dạ trong sáng, quang minh lỗi lạc. Câu dưới xem thi thư là “tâm” của thánh hiền, chính là nói thông qua việc đọc sách có thể nghe được những lời dạy bảo của thánh hiền, hiểu được tâm tư của thánh hiền, từ đó mà tăng thêm sự tu dưỡng cho bản thân.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/3/2014
Nguồn
TRUNG HOA ĐỐI LIÊN TẢ TÁC
中华对联写作
Tác giả: La Duy Dương 罗维扬
Trường Sa: Nhạc Lộc thư xã, 2004
0 nhận xét:
Đăng nhận xét