Dịch thuật: Tao phú

TAO PHÚ

          Tao phú 骚赋 cũng gọi “Tao thể phú” 骚体赋, là một loại của phú. Tao thể tức Sở từ 楚辞, chủ yếu chỉ những tác phẩm của các tác gia nước Sở mà Khuất Nguyên 屈原 là đại biểu. Cửu biện 九辩 của Tống Ngọc 宋玉 thương tiếc Khuất Nguyên, dùng giọng của Khuất Nguyên thuật lại chí hướng của Khuất Nguyên và cảnh ngộ gặp phải của ông, đây là một biến hoá của Sở từ. Tác phẩm Sở từ mà các tác gia đời Hán viết đều theo cách của Tống Ngọc, không chỉ dùng hình thức Sở từ, mà còn mô phỏng ngữ khí của Khuất Nguyên, thay Khuất Nguyên bộc lộ nỗi niềm oan ức “tín nhi kiến nghi, trung nhi bị báng” 信而见疑, 忠而被谤 (chân thật mà bị nghi ngờ, trung thành mà bị huỷ báng), những tác phẩm loại này vẫn là Tao thể (Sở từ). Còn Tao thể phú mà các tác gia đời Hán viết thì khác, họ lấy phú để đặt tên thiên, cho thấy họ nhận thức được thể loại mà tự mình viết ra khác với Sở từ, đồng thời cách viết cũng hoàn toàn thoát khỏi mô thức thay Khuất Nguyên lập ngôn, lấy thân phận thi nhân của mình để bộc lộ những cảm nhận cá nhân. Ví dụ Giả Nghị 贾谊, bài Tích thệ 惜誓 của ông là tác phẩm bắt chước Khuất Nguyên, từ đây có thể nhìn thấy được đặc trưng Sở từ mà các tác gia đời Hán sáng tác. Nhưng với Điếu Khuất Nguyên phú 吊屈原赋 thì hoàn toàn lấy thân phận thi nhân biểu đạt sự ngưỡng mộ và đồng tình đối với Khuất Nguyên, đồng thời cảm tình và cảm khái thân thế cá nhân gởi gắm trong đó đều thắm thiết. Tác phẩm Phục điểu phú 鵩鸟赋 của ông dùng hình thức chủ khách vấn đáp, mượn vật để bày tỏ tình cảm, đã có sự khu biệt với Sở từ càng rõ. Sau thời Vũ Đế 武帝, Tao thể phú chưa từng bị gián đoạn, tuy về hình chế và thủ pháp biểu hiện có sự biến hoá và phát triển không nhỏ, nhưng xét nguồn gốc và sự phát triển của nó, không nghi ngờ gì, phú của Giả Nghị là tiếng chuông báo trước cho việc thuật chí trữ tình đời Hán. Đặc điểm của Tao thể phú là trữ tình nồng đậm, ý tượng độc đáo, thanh điệu du dương, giữa câu hoặc cuối câu dùng ngữ trợ từ “hề” 兮, “ta” 些, “chỉ” 只 để điều tiết âm vận. Nó không giống với phú đời sau chú trọng phô trần sự vật, và cũng không hình thành một thể chế cố định.

                                                                  Huỳnh Chương Hưng

                                                                 Quy Nhơn 15/02/2014

Nguyên tác Trung văn

TAO PHÚ

骚赋

Trong quyển

HÁN PHÚ ĐÍCH LỊCH SỬ

汉赋的历史

Tác giả: Trương Ân Phú 张恩富

Trùng Khánh xuất bản xã, 2006.