Dịch thuật: Những loại bút nổi tiếng

NHỮNG LOẠI BÚT NỔI TIẾNG

1- TUYÊN BÚT 宣笔: nhân sản xuất tại Tuyên Châu 宣州 nên có tên như thế. Đời Tần đã bắt đầu chế tạo, đến các đời Tuỳ, Đường, Ngũ đại, Tống, với việc chọn nguyên liệu nghiêm ngặt, chế tác tinh xảo, Tuyên bút nổi tiếng khắp thiên hạ, trở thành cống phẩm, từ đời Nguyên trở về sau dần suy thoái. Bút chủ yếu lấy lông thỏ làm nguyên liệu, lông dài mà cứng. Lông thỏ vào mùa Xuân và mùa Thu là tốt nhất. Tuyên bút có đầu bút nhọn, hình dáng trang nhã, là loại trân phẩm trong số các loại bút.

2- HỒ BÚT 湖笔: nhân đầu tiên được sản xuất tại trấn Thiện Liễn 善琏 Hồ Châu 湖州 nên có tên như thế. Bút có lịch sử lâu đời, từ đời Nguyên, sau khi Tuyên bút suy thoái, Hồ bút đã thay thế vị trí, thịnh hành vào 3 đời Nguyên, Minh, Thanh, là cống phẩm triều đình. Nguyên liệu chủ yếu có lông dê, lông sói, lông thỏ, đặc biệt nổi tiếng nhất là dùng lông dê. Sắc trắng lông nhỏ, đầu bút mềm. Hồ bút tuyển chọn nguyên liệu nghiêm ngặt, chế tác tinh xảo. Căn cứ vào độ thuần tịnh mà bút lông dê chia làm 3 loại: tịnh 净, thuần 纯, túc 宿, đồng thời trên cán bút có khắc tự dạng “tịnh”, “thuần”, “túc” để người dùng tuỳ ý lựa chọn. Tịnh 净và thuần 纯 chỉ loại thuần chính không pha tạp, không có loại lông nào khác xen vào trong đó; túc 宿 chỉ loại bút dùng lông dê trải qua đêm rụng tự nhiên để chế thành, dễ ăn mực. Việc lựa dùng nguyên liệu làm cán bút của loại Hồ bút cũng tương đối công phu, chủ yếu là loại Kê mao trúc 鸡毛竹 dưới chân núi Lộc Linh Phong 麓灵峰 ở phía bắc Thiên Mục sơn 天目山 tại phía tây Triết Giang 浙江. Đây cũng là loại trân phẩm trong số các loại bút.

3- THUỶ BÚT 水笔: thuộc một loại trong số tiểu khải bút 小楷笔 của Tương bút 湘笔, được sử dụng tương đối rộng rãi. Khi sử dụng, đầu bút toàn khai, sau khi dùng xong dùng nắp bút bằng đồng đậy lại, bên trong nắp có thuỷ phân dùng để bảo vệ đầu bút. Do bởi bên trong nắp ẩm ướt mà bút không dễ khô, giữ được bền, vì vậy có tên là “thuỷ bút”. Đầu bút dùng lông sói ngắn cắm với loại sợi nhân tạo làm tim bút, phía ngoài là một lớp lông thỏ, cũng có loại nhuộm màu xanh hoặc đỏ. Tim bút tích một lượng nước, đây là đặc điểm rõ nét của loại thuỷ bút, cũng là tiêu chí duy nhất để phân biệt với các loại bút khác. Bút dễ bảo quản, tiện sử dụng.

4- TÁN TRÁC BÚT 散卓笔: tên một loại bút đời Đường Tống, còn có tên là Chư Cát bút 诸葛笔, thuộc loại Tuyên bút. Loại bút này phần đầu bút không có trụ, không phân ra phần tâm và phần chung quanh, mà là dùng 2 loại hoặc 1 loại lông thú cắm so le mà thành, cứng mềm đều thích hợp với người dùng, trăm cây không sai, gồm đủ 4 đức tiêm 尖(nhọn), tề 齐 (đều), viên 圆 (tròn), kiện 健 (mạnh). Lông bút dài khoảng nửa thốn, 1 thốn giấu vào trong thân bút, một cây có thể ngang bằng mấy cây bút loại khác. Loại bút này do họ Chư Cát ở Tuyên Châu sáng chế đầu tiên, rất được người Đường Tống ưa thích.

                                                              Huỳnh Chương Hưng

                                                              Quy Nhơn 03/3/2014

Nguyên tác Trung văn

DANH BÚT GIỚI THIỆU

名笔介绍

Trong quyển

CỔ NGOẠN THU TÀNG CHỈ NAM

古玩收藏指南

Tác giả: Long Tùng 龙松, Kỉ Bình 纪平

Hà Bắc Nhân Dân xuất bản xã, 1994.