Dịch thuật: Bá Lạc nhất cố

BÁ LẠC NHẤT CỐ

伯乐一顾

          Ví với việc nhân có được sự thưởng thức từ một người nổi tiếng mà giá cả món đồ  tăng lên gấp bội.

          Điển xuất từ Chiến quốc sách – Yên sách nhị 战国策 - 燕策二

          Thời Xuân Thu, có một người dẫn ngựa ra chợ bán, đã qua 3 ngày mà bán không được. Người đó liền tìm đến Bá Lạc 伯乐, nói với Bá lạc rằng:

          - Tôi có con tuấn mã muốn bán, nhưng dẫn ra chợ đã 3 ngày rồi mà bán không được. Mong ông đến xem qua nó một lượt!

          Bá Lạc đến, đi vòng qua ngựa một lượt, sau đó lúc ra đi quay đầu lại nhìn. Thế là giá con ngựa đó tăng lên gấp bội.

Chú của người dịch

          人有卖骏马者, 比三旦立市, 人莫之知. 往见伯乐, 曰: “臣有骏马, 欲卖之, 比三旦立于市, 人莫与言. 愿子还而视之, 去而顾之. 臣请献一朝之价.” 伯乐乃还而视之, 去而顾之, 一旦而马价十倍.

                                                                   (战国策 - 燕策二)

          Nhân hữu mại tuấn mã giả, bí tam đán lập thị, nhân mạc chi tri. Vãng kiến Bá Lạc, viết: “Thần hữu tuấn mã, dục mại chi, bí tam đán lập vu thị, nhân mạc dữ ngôn. Nguyện tử hoàn nhi thị chi, khứ nhi cố chi. Thần thỉnh hiến nhất triêu chi giá.” Bá Lạc nãi hoàn nhi thị chi, khứ nhi cố chi, nhất đán nhi mã giá thập bội.

                                                                  (Chiến quốc sách – Yên sách nhị)

BÁ LẠC QUAY ĐẦU LẠI NHÌN

          Có người bán con tuấn mã, đứng liền 3 ngày ở chợ mà không ai biết đến. Người ấy đi gặp Bá Lạc, nói rằng: “Tôi có con tuấn mã muốn bán, đứng liền 3 ngày ở chợ mà không ai hỏi lời nào. Mong ông đến vòng qua nó xem một lượt, lúc ra đi ông quay đầu lại nhìn. Tôi xin dâng tặng ông giá tiền của một ngày.” Bá Lạc bèn đi vòng qua ngựa xem, lúc ra đi ông quay đầu lại nhìn, chỉ trong một ngày mà giá tiền con ngựa tăng lên gấp 10 lần.

Về tên nhân vật 伯乐:

Chữ 乐, dạng phồn thể là 樂 âm Hán Việt đọc là “nhạc” và “lạc”

- Với âm “nhạc”, bính âm là yuè, chỉ âm nhạc.

- Với âm “lạc”, bính âm là lè, có nghĩa là vui thích.

          Trong Thành ngữ đại từ điển 成语大词典 của Thương vụ ấn thư quán, ở thành ngữ 伯乐相马, hai chữ 伯乐 bính âm là bó lè, như vậy 2 chữ này âm Hán Việt đọc là “bá lạc”, tên nhân vật là Bá Lạc.

          Tương truyền, Bá Lạc là người thời Tần Mục Công 秦穆公, họ Tôn 孙 tên Dương 阳, rất giỏi xem tướng ngựa.

                                                               Huỳnh Chương Hưng

                                                               Quy Nhơn 08/10/2016

Nguồn

THƯỜNG DỤNG ĐIỂN CỔ

常用典故

Biên soạn: Tôn Lập Quần 孙立群, Lí Ái Trân 李爱珍

Thượng Hải đại học xuất bản xã, 2005