Dịch thuật: Bất biện thúc mạch

BẤT BIỆN THÚC MẠCH

不辨菽麦

KHÔNG PHÂN BIỆT ĐƯỢC ĐẬU LÚA

Giải thích: không phân biệt được đậu và lúa mạch. Hình dung ngu muội vô tri, hoặc thiếu tri thức sản xuất thực tế.

Xuất xứ: Xuân Thu. Tả Khâu Minh 左丘明: Tả truyện – Thành Công thập bát niên 左传 - 成公十八年.

          Thời Xuân Thu, Tấn Lệ Công 晋厉公 là một ông vua xa xỉ dâm loạn. Các quan Đại phu nước Tấn cùng nhau tranh quyền đoạt lợi, muốn mượn danh nghĩa của Lệ Công đánh bại đối thủ. Quan Đại Phu Tư Đồng 胥童, Di Dương Ngũ 夷阳五, Trường Ngư Kiểu 长鱼矫 đều là sủng thần của Lệ Công. Lệ Công muốn lợi dụng họ để thanh trừ những ai chống lại mình. Một ngày nọ, Tư Đồng, Dương Di Ngũ thống lĩnh 800 võ sĩ bí mật sát hại 3 quan Đại phu họ Khích 郤. Sau đó, tại triều Tư Đồng bắt Loan Thư 栾书cùng Trung Hàng Yển中行偃 có ý muốn giết luôn. Tấn Lệ Công nói rằng:

Đã giết ba quan Đại phu rồi, ta không nhẫn tâm giết thêm nữa!

          Vì thế Loan Thư và Trung Hàng Yển được bảo toàn tính mệnh về nhà. Tư Đồng càng được Tấn Lệ Công tin dùng, nắm giữ đại quyền triều đình.

          Chẳng bao lâu, Tấn Lệ Công tới nhà Tượng Lệ 匠丽 dự tiệc, đang lúc cao hứng, đột nhiên Loan Thư, Trung Hàng Yển đến bắt, lần lượt giết chết Tư Đồng và Tấn Lệ Công.

          Loan Thư và Trung Hàng Yển lập Chu Tử 周子, con cháu đời sau của Tấn Tương Công 晋襄公, lên làm vua, năm đó Chu Tử chỉ mới 14 tuổi. Chu Tử tuy có một người anh, nhưng người này là người si đần, “không phân biệt được đậu và lúa mạch” (bất biện thúc mạch - 不辨菽麦) ⁽¹⁾, cho nên không thể làm vua, vì thế, Chu Tử lên ngôi, xưng là Tấn Điệu Công 晋悼公. Đại phu phụ tá Tấn Điệu Công chính là Loan Thư và Trung Hàng Yển.

CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH

          Trong Tả truyện – Thành Công thập bát niên左传 - 成公十八年  ghi rằng:

Chu Tử hữu huynh nhi vô tuệ, bất năng biện thúc mạch, cố bất khả lập

周子有兄而无慧,不能辨菽麦,故不立

          (Chu Tử có người anh nhưng người anh này si đần, không thể phân biệt được đâu là đậu đâu là lúa mạch, cho nên không thể lập làm vua)

          Nguồn http://www.sidneyluo.net/b/bo7/150.htm

                                                                       Huỳnh Chương Hưng

                                                             Quy Nhơn  02/4/2013

Nguyên tác Trung văn

BẤT BIỆN THÚC MẠCH

不辨菽麦

Trong quyển

TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP

中国成语故事总集

(tập 1)

Chủ biên: Đường Kì 唐麒

Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004.