Dịch thuật: Chu Lệ Vương

CHU LỆ VƯƠNG

          Chu Lệ Vương 周厉王là ông vua thứ 10 của nhà Chu.

          Khi Chu Lệ Vương lên ngôi, vương thất Tây Chu đã đi đến chỗ suy yếu. Chu Lệ Vương không những không nhìn thấy sự thực mà ngược lại càng tiêu xài vô độ, chẳng bao lâu xuất hiện nguy cơ về tài chính.

          Để giải quyết vấn đề tài chính cùng với sự phản kháng của nhân dân, một đại thần tên là Vinh Di Công 荣夷公 dâng kiến nghị lên Lệ Vương: từ nay về sau phàm lên núi đốn củi, hái thuốc, săn bắn hoặc xuống sông bắt cá, mò tôm nhất luật đều phải nộp thuế. Lệ Vương theo theo kiến nghị ấy, quốc khố nhanh chóng có lại, cung phụng vàng bạc cho Lệ Vương tiêu xài phung phí. Lệ Vương ngợi khen “chuyên lợi pháp” 专利法 của Vinh Di Công. Lúc bấy giờ đại thần Thiệu Công 召公can ngăn Lệ Vương rằng:

          Tâu Đại vương, bách tính không tán đồng “chuyên lợi pháp”, khắp đường lớn ngõ nhỏ đều đầy tiếng oán than. Nếu không phế trừ “chuyên lợi pháp” e thiên hạ đại loạn.

          Để ngăn chận tiếng oan than và sự phản kháng của bách tính, Lệ Vương sai nhiều mật thám đi khắp nơi để dò xét.

          Phàm những ai nghị luận Lệ Vương, nếu không bị cắt lưỡi thì cũng bị xử tử. Về sau, những người nghị luận về triều chính, không những bản thân bị hình phạt mà ngay cả bà con bạn bè cũng bị liên luỵ. Hình phạt tàn khốc cùng với chính sách hà khắc khiến cho bách tính giận mà không dám nói, đến mức độ ra đường người quen gặp nhau cũng chỉ chào nhau bằng mắt, cả đô thành lạnh ngắt.

          Thiệu Công cuối cùng than rằng:

          Bịt miệng dân, còn nguy hiểm hơn chặn dòng nước. Phương pháp trị thuỷ là làm cho dòng nước lưu thông thuận lợi. Trị dân cũng như thế, cần phải mở rộng đường ngôn luận.

     Lệ Vương không những không nghe mà ngược lại tăng thêm sự áp chế tàn khốc, bóc lột bách tính.

          Bách tính không thể nào chịu đựng được chính sách tàn bạo của Lệ Vương nữa, vào năm 481 trước công nguyên, dân trong nước đồng loạt nổi dậy, giống như đê vỡ, mọi người cầm vũ khí, phẫn nộ xông vào cung điện. Lệ Vương kinh hãi bỏ chạy, vượt qua Hoàng hà, trốn tại đất Trệ 彘. Chu Lệ Vương bịt miệng dân như thế nên đã bị lật đổ vương vị.

                                                                           Huỳnh Chương Hưng

                                                                           Quy Nhơn 20/7/2013

Nguyên tác Trung văn

ỦNG DÂN CHI KHẨU ĐÍCH LỆ VƯƠNG

壅民之口的厉王

Trong quyển

TRUNG HOA THƯỢNG HẠ NGŨ THIÊN NIÊN

中华上下五千年

Chủ biên: Lí Tinh 李晶

Nam Kinh đại học xuất bản xã, 2007.