Dịch thuật: Danh xưng "Hoàng đế" được xác định như thế nào?

DANH XƯNG “HOÀNG ĐẾ”

ĐƯỢC XÁC ĐỊNH NHƯ THẾ NÀO?

          Trước khi Tần Vương Doanh chính 嬴政 lên ngôi, những vị thống trị đầu tiên hoặc xưng là “Đế” 帝, hoặc xưng là “Vương” 王, không có danh xưng “Hoàng Đế” 皇帝.

          Thế thì, Tần Thuỷ Hoàng 秦始皇 làm sao xác định danh xưng này?

          Thời Xuân Thu Chiến Quốc, vương thất nhà Chu dần suy yếu. Vì thế, một số quốc quân của các chư hầu quốc có thế lực lớn mạnh liền tự xưng là “Vương”, như Tần Vương, Sở Vương, Tề Vương, Triệu Vương, Yên Vương v.v…

          Năm 221 trước công nguyên, nước Tần phát triển trở thành một nước chư hầu có thực lực mạnh nhất. Tần Vương Doanh Chính diệt 6 nước khác, bình định thiên hạ. Doanh Chính cho rằng công nghiệp của mình trước giờ chưa có ai có, thậm chí ngay cả “Tam Hoàng Ngũ Đế” cũng sánh không lại. Để “xứng thành công, truyền hậu thế”, ông ta quyết định thay đổi xưng hiệu “Vương”. Doanh chính triệu tập quần thần, thương nghị việc cải hiệu. Thừa tướng Vương Oản王绾tâu rằng:

          Tam Hoàng Ngũ Đế tuy là cộng chủ của thiên hạ, nhưng trên thực tế, đất đai mà họ chiếm lĩnh bất quá chỉ là ngàn dặm. Từ triều Thương Chu trở đi, người xưng “Vương” mới chân chính có được thiên hạ, nhưng công nghiệp của họ chỉ duy trì được bảy tám trăm năm. Cho nên xưng hiệu “Vương” là tốt nhất.

          Nhưng Tần Vương không vui, cho rằng:

Thiên hạ triều Thương 700 năm, triều Chu 800 năm có là gì đâu, ta muốn là một triều đại vĩnh truyền vạn thế.

Lúc bấy giờ Lí Tư tâu rằng:

Nay trong bốn biển đều là vật trong túi của bệ hạ, đây là việc mà trước giờ chưa từng có. Công tích của bệ hạ đương nhiên Tam Hoàng Ngũ Đế không theo kịp. Xưa có Thiên Hoàng 天皇, Địa Hoàng 地皇, Thái Hoàng 泰皇, mà Thái Hoàng là tôn quý nhất, thần cho rằng bệ hạ có thể xưng “Thái Hoàng”.

Tần Vương nghe qua rất vui, nói rằng:

Theo ta thấy, “Thái Hoàng” vẫn chưa có sự khu biệt lớn. Chi bằng bỏ chữ “Thái”, giữ lại chữ “Hoàng”, lấy chữ “Đế” của thời cổ, gọi là “Hoàng Đế”. Ta xưng là “Thuỷ Hoàng Đế”, các đời sau theo số mà tính, xưng “Nhị Thế”, “Tam Thế”, cho đến “Vạn Thế”, truyền đến vô cùng.

Như vậy, Tần Vương Doanh chính tự xưng “Thuỷ Hoàng Đế”, hậu thế nhân đó gọi ông là “Tần Thuỷ Hoàng”.

                                                                      Huỳnh Chương Hưng

                                                                      Quy Nhơn 09/11/2015

Nguyên tác Trung văn

“HOÀNG ĐẾ” GIÁ NHẤT DANH XƯNG

THỊ CHẨM DẠNG XÁC ĐỊNH ĐÍCH?

“皇帝” 这一名称是怎样确定的?

 Trong quyển

THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN

趣味文化知识大全

Thanh Thạch 青石 biên soạn

Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013