Dịch thuật: Trạng nguyên đối lại vế đối của người lái đò

TRẠNG NGUYÊN ĐỐI LẠI VẾ ĐỐI

CỦA NGƯỜI LÁI ĐÒ

          Lâm Đại Khâm 林大钦 người Triều Châu 潮州 Quảng Đông 广东 đậu Trạng nguyên năm Gia Tĩnh 嘉靖 thứ 11 đời Minh, được triều đình bổ làm quan chủ khảo ở một nơi thuộc Tứ Xuyên 四川. Một ngày nọ vào lúc trời chiều tối trên đường qua Hán thuỷ 汉水, đương lúc chuẩn bị thuyền để qua sông, không biết thuyền trôi đi hướng nào. Nhìn thấy trời tối, mây đen giăng đầy, Lâm Đại Khâm hơi lo. Anh ta tìm khắp nơi, cuối cùng phát hiện trong đám lau sậy có một chiếc thuyền, liền tiến tới nhờ qua sông. Lâm Đại Khâm lên tiếng rằng mình là quan chủ khảo của một địa phương nọ. Người lái đò nghe qua, cười và nói rằng:

          Tôi có một vế đối, ông nếu như đối lại được, tôi sẽ đưa qua sông.

          Lâm Đại Khâm bằng lòng. Người lái đó liền chỉ cái lỗ để cắm cây sào ở cuối thuyền ra vế đối:

Khổng tử sinh chu (Chu) mạt.

孔子生舟 (周) 末

          Lâm Đại Khâm vừa nghe qua liền kinh sợ. Anh ta biết rằng: Khổng Tử 孔子là người sáng lập Nho gia, sinh vào cuối thời Tây Chu. “Khổng Tử” ở đây có ý nghĩa song quan, tức vừa có nghĩa là cái lỗ, vừa ám chỉ Khổng Tử; còn “chu” 舟 là chiếc thuyền lại hài âm với chữ “Chu” 周 là nhà Chu. “Chu mạt” vừa có nghĩa là ở cuối chiếc thuyền, vừa hàm ý cuối đời Chu. Anh ta cúi đầu trầm ngâm, trong nhất thời khó nghĩ ra vế đối lại. Bỗng nhiên một tia chớp loé trên mặt nước, bằng linh cảm anh ta lập tức đối lại:

Quang vũ (Vũ) khởi Hán trung.

光舞 (武) 起汉中

          Người lái đò nghe qua vô cùng thán phục. Quang Vũ 光武  tức Lưu Tú 刘秀, vị hoàng đế khai quốc triều Đông Hán; Hán Trung 汉中 vừa chỉ hoàng tộc  Tây Hán của Lưu Tú vừa chỉ Hồ Bắc 湖北, quê hương của ông, tại Hán trung khởi binh dấy nghiệp về sau xưng đế. Chữ “vũ” 舞 là múa ở đây hài âm với chữ “vũ” 武 là võ; còn “Hán trung” 汉中 cũng có ý nghĩa song quan, vừa chỉ sông Hán, lại ngầm chỉ đất Hán Trung. Người lái đò cười bảo Lâm Đại Khâm rằng:

          Khách quan, ông quả thực không hổ thẹn là vị quan chủ khảo, đối lại rất hay. Mời ông lên thuyền!

Cặp đối

Khổng tử sinh chu (Chu) mạt

Quang vũ (Vũ) khởi Hán trung.

孔子生舟 (周) 末

光舞 (武) 起汉中

Cái lỗ ở cuối con thuyền

Ánh chớp loé trên mặt nước.

Khổng Tử sinh vào cuối đời Chu

Quang Vũ khởi nghiệp nơi đất Hán.

  

                                                                      Huỳnh Chương Hưng

                                                                       Quy Nhơn 20/7/2012

Dịch từ nguyên tác Trung văn

TRẠNG NGUYÊN ĐỐI ĐỘ THUYỀN THUYỀN CÔNG ĐỐI TỬ

状元对渡船船工对子

Trong quyển

KHINH TÙNG HỌC ĐỐI LIÊN

轻松学对联

Tác giả:  Nghiêm Ân Huyên 严恩萱

                  Nghiêm Khảo Lượng 严考亮

Quảng Châu: Kí Nam đại học xuất bản xã, 2005.