Dịch thuật: Nhật cận Trường An viễn

NHẬT CẬN TRƯỜNG AN VIỄN

日近长安远

MẶT TRỜI GẦN, TRƯỜNG AN XA

Giải thích:  Ngẩng đầu nhìn mặt trời, cảm thấy mặt trời gần. Nhìn không thấy kinh đô Trường An, nên cảm thấy Trường An xa.

Phiếm chỉ cách kinh đô rất xa hoặc ví hướng đến kinh đô. Nhìn chung ngụ ý  công không thành, danh không đạt, hi vọng và lí tưởng đều không  thể thực hiện.

Xuất xứ: Namtriều . Tống . Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆: Thế thuyết tân ngữ - Túc huệ 世说新语- 夙惠.

          Cuối thời Tây Tấn, con của Tư Mã Duệ 司马睿 là Tư Mã Thiệu 司马绍 vô cùng thông minh, được Tư Mã Duệ yêu quý. Một năm nọ, Tư Mã Thiệu vừa lên 8 tuổi, Tư Mã Duệ đang chơi với con, có một người từ Trường An 长安 đến Kiến Nghiệp 建邺, Tư Mã Duệ thân mật hỏi rằng:

          - Ông từ Trường An đến, có thể biết tình hình kinh thành như thế nào không?

          Người đó đáp rằng:

          - Tình hình không được tốt lắm. Quân Hung Nô thường đến quấy nhiễu, bách tính sống rất khổ. Cứ như thế đó, có thể mất nước.

          Tư Mã Duệ không ngăn được rơi lệ. Tư Mã Thiệu hỏi cha rằng:

          - Cha, sao cha lại khóc?

          Tư Mã Duệ bảo:

          - Việc của người lớn, quốc gia đại sự, con hãy còn nhỏ, có nói ra con cũng không hiểu.

          Tư Mã Thiệu nói rằng:

- Con đã 8 tuổi, con hiểu được.

Tư Mã Duệ nói:

- Thôi được, cha hỏi con, con cho rằng Trường An cách chúng ta xa hay là mặt trời cách chúng ta xa?

Tư Mã Thiệu liền đáp:

- Đương nhiên là mặt trời. Chỉ nghe nói người từ Trường An đến, chưa nghe nói người từ mặt trời đến. Rõ ràng là Trường An gần, mặt trời xa.

Ngày hôm sau, Tư Mã Duệ bày tiệc mời các liêu thuộc. Trong bữa tiệc, Tư Mã Duệ đã kể lại sự việc hôm qua Tư Mã Thiệu đã trả lời thông minh như thế nào, và rất đắc ý. Tư Mã Duệ lại hỏi con:

- Con nói cho mọi người nghe thử, Trường An và mặt trời, nơi nào xa hơn?

Tư Mã Thiệu đáp rằng;

- Trường An xa, mặt trời gần.

Tư Mã Duệ lúng túng liền hỏi:

- Sao hôm nay con nói khác với hôm qua?

Tư Mã Thiệu chậm rãi đáp rằng:

- Mình ngẩng đầu lên nhìn thấy mặt trời, còn Trường An nhìn không thấy, lẽ nào không phải mặt trời thì gần mà Trường An thì xa sao?

Mọi người nghe qua, ai nấy đều kinh ngạc, khen Tư Mã Thiệu trả lời hay. Đương nhiên Tư Mã Duệ cũng vô cùng vui mừng.

Mấy năm sau, nhà Tây Tấn bị Bắc Hán diệt. Tư Mã Duệ tại Kiến Nghiệp xưng đế, kiến lập triều Đông Tấn, trở thành Tấn Nguyên Đế, lập Tư Mã Thiệu làm Thái tử. Sau khi Tấn Nguyên đế qua đời, Tư Mã Thiệu kế vị, đó là Tấn Minh Đế.

                                                                    Huỳnh Chương Hưng

                                                                   Quy Nhơn 11/11/2012

Dịch từ nguyên tác Trung văn

NHẬT CẬN TRƯỜNG AN VIỄN

日近长安远

Trong quyển

TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP

中国成语故事总集

(tập 1)

Chủ biên: Đường Kì 唐麒

Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004.