Dịch thuật: Vị hoàng đế thay đổi họ tên

VỊ HOÀNG ĐẾ THAY ĐỔI HỌ TÊN

          Trong lịch sử Trung Quốc, hoàng đế thay đổi họ tên mang ý nghĩa là thay đổi triều đại, nhưng vào thời Ngũ đại thập quốc ⁽¹⁾, có một vị hoàng đế sau khi đăng cơ đã thay đổi họ tên, một cái tên hoàn toàn mới. Vị hoàng đế đó chính là vị quân chủ khai quốc nhà Nam Đường Từ Tri Cáo 徐知诰.

          Năm thứ 3 sau khi Từ Tri Cáo đăng cơ xưng đế, đột nhiên đổi tên là Lí Biện 李昪. Đã làm hoàng đế tại sao lại thay đổi họ tên? Điều này phải bắt đầu từ thân thế của ông.

          Hoá ra, Từ Tri Cáo vốn là hậu duệ của tôn thất triều Đường. Phụ thân của ông là Lí Vinh 李荣, sống ở Từ Châu 徐州, rất thích cùng với hoà thượng tụng kinh niệm Phật. Ông đặt tên cho con là Bành Nô 彭奴. Do bởi thời cổ Từ Châu gọi là Bành Thành 彭城 nên đã đặt tên này. Khi Bành Nô 7, 8 tuổi, Lí Vinh và vợ nối nhau qua đời, Bành Nô theo sống với bác là Lí Cầu 李球. Người bác rất yêu quý Bành Nô, nhưng Bành Nô gặp phải biến cố vô cùng đau thương này đã đòi đến chùa Khai Nguyên 开元 xuất gia làm hoà thượng. Người bác giữ không được, đành bỏ tiền ra nhờ trưởng lão chiếu cố, cho Bành Nô đến chùa mang danh hoà thượng, chỉ mặc cà sa, nhưng không cạo đầu, không thụ giới, bình thường cùng với hoà thượng tụng kinh niệm Phật, qua một thời gian về lại nhà. Trưởng lão chùa Khai Nguyên rất đồng tình và cũng yêu quý Bành Nô nên đã đồng ý.

          Và Bành Nô đã vào chùa. Một ngày nọ, Tiết độ sứ Hoài Nam 淮南là Dương Hành Mật 杨行密 đi qua chùa Khai Nguyên, trông thấy Bành Nô tướng mạo đường đường, vô cùng linh hoạt bèn quyết định nhận làm con nuôi. Lí Cầu sau khi biết được chuyện, liền nói với Bành Nô, nếu  một mai thành đạt, không nên quên lấy lại họ cũ. Bành Nô nhớ kĩ lời dặn của bác. Nào ngờ, việc Dương Hành Mật nhận Bành Nô làm con nuôi bị mấy người con của ông phản đối kịch liệt. Dương Hành Mật đành đem Bành Nô giao cho thủ hạ của mình là đại tướng Từ Ôn 徐温 làm con nuôi. Sau khi nhận Bành Nô, Từ Ôn đã đổi tên cho Bành Nô là Từ Tri Cáo.

          Dưới sự nuôi dưỡng của Từ Ôn, Từ Tri Cáo  ngày càng trưởng thành, rất được Từ Ôn coi trọng. Về sau Dương Hành Mật làm quốc vương nước Ngô, Từ Ôn nhậm chức Thừa tướng, Từ Tri Cáo cũng được trọng dụng, được phái đến Kim Lăng 金陵 huấn luyện thuỷ quân, đồng thời đảm nhiệm chức Kim Lăng Thứ sử. Sau khi Từ Ôn mất, Từ Tri Cáo được phong làm Tề vương. Lúc này vây cánh của Từ Tri Cáo đã mạnh, thực quyền lại nắm trong tay, năm 937, Từ Tri Cáo phế Ngô vương Dương Phổ 杨溥, tự xưng đế, đổi quốc hiệu là Đại Tề. Sau khi xưng đế, Từ Tri Cáo nhớ đến lời dặn của bác, cho rằng thời điểm khôi phục họ cũ của mình đã đến, vì thế đã lấy lại  họ Lí, đổi tên là Biện, đồng thời đổi dùng quốc hiệu Đường của tiền nhân, sử gọi là Nam Đường.

          Năm 975, Nam Đường bị Bắc Tống diệt, vị hoàng đế cuối cùng chính là vị hoàng đế giỏi về thi từ - Hậu chủ Lí Dục 李煜.

CHÚ THÍCH CỦA NGƯỜI DỊCH

(1)- NGŨ ĐẠI THẬP QUỐC 五代十国 (năm 907 – năm 979): tức gọi chung “Ngũ đại” và “Thập quốc”, một thời kì trong lịch sử Trung Quốc, bắt đầu từ lúc nhà Đường diệt vong đến lúc nhà Tống thống nhất Trung Quốc.

          Thời kì này chia làm 2, đó là “Ngũ đại” (năm 907 – năm 960) và “Thập quốc” (năm 907 – năm 979).

          Ngũ đại 

          - Hậu Lương 后梁 : từ năm 907 đến năm 923, với 3 vị hoàng đế

          - Hậu Đường 后唐: từ năm 923 đến năm 937 với 4 vị hoàng đế.

          - Hậu Tấn 后晋: từ năm 936 đến năm 947 với 2 vị hoàng đế.

          - Hậu Hán 后汉: từ năm 947 đến năm 951 với 2 vị hoàng đế.

          - Hậu Chu 后周: từ năm 951 đến năm 960 với 3 vị hoàng đế.

          Thập quốc 

          - Ngô quốc 吴国: từ năm 902 đến năm 937 với 4 vị hoàng đế

          - Nam Đường 南唐: từ năm 937 đến năm 975 với 3 vị hoàng đế

          - Ngô Việt 吴越: từ năm 907 đến năm 978 với 5 vị hoàng đế

          - Mân 闽: từ năm 909 đến năm 945 với 6 vị hoàng đế.

          - Bắc Hán 北汉: từ năm 951 đến năm 979 với 4 vị hoàng đế.

          - Tiền Thục 前蜀: từ năm 903 đến năm 925 với 2 vị hoàng đế.

          - Hậu Thục 后蜀: từ năm 934 đến năm 965 với 2 vị hoàng đế.

          - Kinh Nam 荆南: từ năm 924 đến năm 963 với 5 vị hoàng đế.

          - Sở 楚: từ năm 897 đến năm 951 với 6 vị hoàng đế

          - Nam Hán 南汉: từ năm 917 đến  năm 971 với  4 vị hoàng đế.

          Nguồn  http://zh.wikipedia.org/wiki

                                   Huỳnh Chương Hưng

                                   Quy Nhơn 3/11/2012

Dịch từ nguyên tác Trung văn

HỮU NHẤT CÁ CẢI TÍNH HOÁN DANH ĐÍCH HOÀNG ĐẾ

有一个改姓换名的皇帝

Trong quyển

TRUNG QUỐC NHÂN DANH ĐÍCH CỐ SỰ

中国人名的故事

Tác giả: Trương Tráng Niên (张壮年)

            Trương Dĩnh Chấn (张颖震)

Sơn Đông hoạ báo xuất bản xã, 2005.