Dịch thuật: Ăn một miếng nhả ra ba lần

ĂN MỘT MIẾNG NHẢ RA BA LẦN

          Chu Công Cơ Đán 姬旦là em của Chu Vũ Vương, trong quá trình sáng lập vương triều Tây Chu ông đã lập nhiều công lao to lớn. Sau khi vương triều Tây Chukiến lập, Chu Công được phong ở Khúc Phụ 曲阜 (nay là huyện Khúc Phụ tỉnh Sơn Đông), xưng là nước Lỗ.

          Chẳng bao lâu Vũ vương qua đời, Thành Vương còn nhỏ lên kế vị. Để phò tá Thành Vương, Chu Công giao đất phong cho con quản lí, riêng mình ở lại triều.

          Chu Công rất có tài, và cũng rất trung thành với nhà Chu. Thành Vương đối với Chu Công cũng rất tín nhiệm, đem quân quốc đại sự giao cho Chu Công xử lí. Vương triều Tây Chu kiến lập chẳng bao lâu, chính sự vô cùng nặng nề, nhưng Chu Công làm việc rất siêng năng, mọi việc đích thân ra tay. Thành ngữ “Dạ dĩ kế nhật” 夜以继日là từ Chu Công mà ra.

          Có lúc Chu Công bận đến nỗi không có thời gian để ăn. Ông tranh thủ lúc rảnh ăn cơm, nhưng vừa mới ăn miếng thịt, bên ngoài có người đến bẩm báo sự việc, Chu Công vội vàng nhả thịt ra, đi xử lí công việc. Một lát sau, Chu Công về lại bàn ăn, vừa mới ăn  lại có người cầu kiến, Chu Công lại vội đi. Cứ như vậy,  một bữa ăn mà phải dừng lại 3 lần. Thành ngữ “Nhất bộ tam chuyết” 一哺三辍 từ đây mà ra.

          Chu Công vất vả vì nước mà lại bị 2 người em là Quản Thúc Tiên 管叔鲜 và Thái Thúc Độ 蔡叔度 đố kị. Họ phao tin khắp nơi, nói rằng Chu Công muốn phế bỏ Thành Vương để tự lập làm vua, đồng thời không ngừng nói xấu Chu Công trước mặt Thành Vương. Thành Vương tuổi còn nhỏ đã nghe theo lời của họ,cũng bắt đầu dần xa lánh Chu Công.

          Để tránh hiềm nghi, Chu Công chủ động rời khỏi triều đình để thể hiện mình không hề có dã tâm đoạt vương vị.

          Sau khi Chu Công rời khỏi triều đình, Quản Thúc Tiên và Thái Thúc Độ nhân cơ hội đó liên hiệp với con của vua Trụ nhà Thương là Vũ Canh 武庚 nổi binh phản nhà Chuhòng đoạt lấy vương vị. Bấy giờ Thành Vương mới rõ lòng trung của Chu Công vội triệu ông về triều để bình định phản loạn. Trải qua 3 năm chiến tranh gian khổ, phản loạn đã được dẹp yên.

          Chu Công tổng kết nguyên nhân của cuộc phản loạn này, cho rằng đô thành nhà Chu cách xa đất Ân, không tiện quản lí, cho nên Chu Công quyết định đích thân đến Lạc Ấp 洛邑kiến lập Đông đô, để củng cố sự thống trị của vương triều Tây Chu.

          9 năm sau, Đông đô kiến lập xong, Thành Vương vẫn ở tại Hạo kinh 镐京, Chu Công trấn thủ Đông đô, như vậy đất đai trong thiên hạ đều dưới sự quản lí của nhà Tây Chu. Chẳng bao lâu sau khi Đông đô kiến lập xong, do bởi lao lực quá độ Chu Công đã qua đời.

                                                                           Huỳnh Chương Hưng

                                                                           Quy Nhơn 20/5/2013

Nguyên tác Trung văn

NHẤT BỘ TAM CHUYẾT ĐÍCH CHU CÔNG

一哺三辍的周公

Trong quyển

TRUNG HOA THƯỢNG HẠ NGŨ THIÊN NIÊN

中华上下五千年

Chủ biên: Lí Tinh 李晶

Nam Kinh đại học xuất bản xã, 2007.