Dịch thuật: Đỗ Khang - Thuỷ tổ nghề ủ rượu

ĐỖ KHANG – THUỶ TỔ NGHỀ Ủ RƯỢU

          Về Đỗ Khang 杜康, có người nói ông là một vị đại thần của Hoàng Đế 黄帝.

          Sau khi Hoàng Đế kiến lập liên minh bộ lạc, trải qua việc Thần Nông 神农 nếm trăm loại cỏ, phân biệt ngũ cốc, bắt đầu cày ruộng trồng lương thực. Hoàng Đế sai Đỗ Khang quản lí việc sản xuất lương thực, Đỗ Khang rất có trách nhiệm. Do bởi đất đai phì nhiêu, mưa thuận gió hoà, mấy năm liền được mùa, lương thực ngày càng nhiều. Lúc bấy giờ do chưa có kho chứa, lại không có phương pháp bảo quản khoa học, Đỗ Khang đã đem lương thực thu hoạch được chất vào sơn động. Qua một thời gian dài, bởi sơn động ẩm thấp, lương thực đã sinh mốc.  Hoàng Đế biết chuyện vô cùng tức giận, hạ lệnh bãi chức Đỗ Khang, chỉ để ông lo việc bảo quản lương thực, đồng thời bảo rằng, sau này nếu lương thực còn sinh mốc nữa sẽ xử tử Đỗ Khang.

          Đỗ Khang từ một vị đại thần phụ trách sản xuất lương thực, trong phút chốc bị giáng xuống phụ trách bảo quản lương thực, trong lòng vô cùng buồn. Nhưng Đỗ Khang lại nghĩ đến Luy Tổ 嫘祖, Phong Hậu 风后, Thương Hiệt 仓颉đều có phát minh sáng tạo, lập đại công, duy chỉ riêng bản thân mình không có công lao gì, lại còn phạm tội. Nghĩ đến đó, cơn giận của ông tiêu tan, ông âm thầm hạ quyết tâm: không thể không làm tốt việc bảo quản lương thực. Một ngày nọ, Đỗ Khang vào rừng sâu phát hiện một hố đất rộng, chung quanh có mấy cây đã chết khô, chỉ trơ lại thân cây to lớn, thân cây đã rỗng. Đỗ Khang lanh trí, nghĩ rằng, nếu đem lương thực bỏ vào bộng cây, có lẽ sẽ không sinh mốc. Vì thế, phàm những cây chết khô ông đều khoét rỗng. Mấy ngày sau, đem lương thực bỏ vào trong đó.

          Nào ngờ, sau hai năm, lương thực trong những bộng cây, trải qua nắng gió, mưa dầm, từ từ đã lên men. Một ngày nọ, khi Đỗ Khang lên núi kiểm tra lương thực, đột nhiên phát hiện chung quanh một cây khô có chứa lương thực có mấy con dê, heo rừng và thỏ đang nằm. Lúc đầu ông tưởng rằng những con thú này đã chết, bước đến xem, phát hiện chúng hãy còn sống, dường như là đang ngủ. Trong nhất thời Đỗ Khang không rõ nguyên nhân, còn đang suy nghĩ, một con heo rừng tỉnh lại, trông thấy người nó vội chạy vô rừng sâu. Tiếp đó, dê, thỏ cũng tỉnh dậy chạy mất. Khi lên núi Đỗ Khang không mang cung tên, nên không đuổi theo. Đang chuẩn bị trở về, Đỗ Khang lại phát hiện hai con dê đang cúi đầu liếm thứ gì đó trong bộng cây chứa lương thực. Đỗ Khang vội núp sau một gốc cây to để quan sát, chỉ thấy hai con dê liếm một lát liền lắc lư, đi không được phải nằm trên mặt đất. Đỗ Khanh nhanh chóng chạy đến cột hai con dê lại, sau đó mới tỉ mỉ xem dê vừa liếm thứ gì. Đã không xem thì thôi, vừa mới xem Đỗ Khang đã giật mình. Hoá ra bộng cây chứa lương thực đã bị tét ra mấy đường, nước bên trong không ngừng rỉ ra bên ngoài. Dê, heo rừng và thỏ đều liếm thứ nước này mới bị té ngã. Đỗ Khang ngửi qua, chất nước rỉ ra đặc biệt thơm, không ngăn được ông cũng nếm. Mùi vị tuy hơi cay nhưng ngọt đậm, càng nếm càng muốn nêm thêm, cuối cùng uống liền mấy ngụm. Lúc uống chẳng sao, phút chốc ông cảm thấy trời đất quay cuồng, vừa mới bước mấy bước, thân không làm chủ đã ngã ra đất ngủ say. Không biết qua một thời gian bao lâu, khi tỉnh dậy, hai con dê bị trói một con đã chạy mất, con còn lại đang giãy giụa. Đỗ Khang đứng dậy cảm thấy tinh thần phấn chấn, toàn thân đầy sức mạnh, trong lúc không cẩn thận đã giẫm chết con dê, thuận tay ông lấy chiếc bình đeo bên người hứng được nửa bình chất nước có mùi vị thơm nồng rỉ ra từ bộng cây.

          Sau khi về, Đỗ Khang kể những gì đã thấy cho những người bảo quản lương thực, lại đem chất nước thơm cho mọi người nếm thử, mọi người đều cảm thấy rất kì lạ. Có người kiến nghị đem chuyện này báo cáo với Hoàng Đế, có người lại không đồng ý, lí do là Đỗ Khang trước đây đã để lương thực sinh mốc, bị giáng chức, nay lại đem lương thực bỏ vào bộng cây khiến lương thực biến thành nước. Nếu Hoàng Đế biết được, nếu không lấy đầu Đỗ Khang thì cũng đánh chết ông ta. Đỗ Khang nghe qua chậm rãi nói với mọi người rằng:

          Việc đến nước này, bất luận tốt xấu đều không thể giấu Hoàng Đế.

          Nói xong, Đỗ Khang cầm bình đi tìm Hoàng Đế.

          Hoàng Đế nghe xong báo cáo của Đỗ Khang, lại nếm qua chất nước thơm nồng mà Đỗ Khang mang đến, lập tức cùng các đại thần thương nghị. Các đại thần nhất trí cho rằng đó là một loại nguyên khí trong lương thực, hoàn toàn không phải là nước độc. Hoàng Đế không trách Đỗ Khang, sai Đỗ Khang tiếp tục quan sát, nghiên cứu tỉ mỉ việc đó. Hoàng Đế lại sai Thương Hiệt đặt cho chất nước thơm nồng này một cái tên. Thương Hiệt nói rằng:

          Nước này mùi vị thơm ngọt, uống vào tinh thần phấn chấn.

          Nói xong liền tạo ra chữ 酒 (tửu)

          Hoàng Đế và các đại thần cho rằng tên gọi này rất hay.

          Từ đó về sau, nghề ủ rượu thời viễn cổ ở Trung Quốc bắt đầu xuất hiện.  Để kỉ niệm Đỗ Khang, người đời sau đã tôn Đỗ Khang là thuỷ tổ nghề ủ rượu.

                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                           Quy Nhơn 17/11/2014

Nguyên tác Trung văn

NHƯỠNG TỬU THUỶ TỔ ĐỖ KHANG

酿酒始祖杜康

Trong quyển

THANH THIẾU NIÊN TỐI HỈ HOAN ĐÍCH

THẦN THOẠI CỐ SỰ

青少年最喜欢的

神话故事

Tác giả: Ngô Cảnh Minh 吴景明

Diên Biên nhân dân xuất bản xã, 2002