Dịch thuật: Tần Mục Công coi trọng hiền tài

TẦN MỤC CÔNG COI TRỌNG HIỀN TÀI

          Năm 660 trước công nguyên (năm Tần Thành Công 秦成公 thứ 4), Tần Thành Công mất, em trai Thành Công là Nhậm Hảo 任好kế thừa quân vị tức Tần Mục Công 秦穆公. Thời Tần Mục Công nắm chính quyền, thực lực nước Tần đã có quy mô tương đối. Nhưng, do bởi Tần ở phía tây xa xôi, bị các chư hầu trung nguyên cho là một nước có văn chế tương đối lạc hậu, cho nên Tần Mục Công đã suy nghĩ đến lợi ích lâu dài, đầu tiên chú trọng thu hút hiền tài của trung nguyên. Năm 655 trước công nguyên, nước Tấn 晋diệt nước Ngu 虞, đem hiền thần nước Ngu là Bách Lí Hề 百里奚 dâng lên phu nhân của Tần Mục Công (con gái của Tấn Hiến Công 晋献公) làm nô lệ. Bách Lí Hề tìm cách trốn thoát đến nước Sở. Sau khi Tần Mục Công nghe được, đã dùng nhiều vàng chuộc Bách Lí Hề về. Nhưng vì sợ nước Sở không đáp ứng nên đã lấy 5 tấm da dê để chuộc, cuối cùng đón được Bách Lí Hề về nước Tần. Sau khi Mục Công cùng Bách Lí Hề trò chuyện, quả nhiên Mục Công phát hiện đây là một hiền tài hiếm có, nên đã giao cho chính sự. Bách Lí Hề lại tiến cử Kiển Thúc 蹇叔, Mục Công phong Kiển Thúc chức Thượng đại phu. Thời Tần Mục Công, hai người này đã có nhiều cống hiến cho nước Tần. Tần Mục Công coi trọng hiền tài như thế là một biện pháp cần có để đất nước đi đến chỗ hùng mạnh. Cuối đời, Tần Mục Công cũng rất coi trọng tài năng của đại tướng Mạnh Minh Thị 孟明视 ⁽¹⁾, con của Bách Lí Hề. Khi Mạnh Minh Thị chiến bại, Mục Công quy trách nhiệm về bản thân mình, thậm chí công khai tiến hành kiểm điểm, còn khi chiến thắng thì quy công lao cho Mạnh Minh Thị. Với tài năng của Mạnh Minh Thị mới bảo đảm nghiệp bá của Tần Mục Công cuối cùng được hoàn thành.

Chú của người dịch

(1)- Mạnh Minh Thị 孟明视: người nước Ngu 虞 thời Xuân Thu (nay là huyện Bình Lục 平陆 tỉnh Sơn Tây 山西), tính là Khương 姜, thị là Bách Lí 百里, tên Thị 视, tự Mạnh Minh 孟明. Ông là con của Bách Lí Hề 百里奚, và cũng là tướng lĩnh chủ yếu của Tần Mục Công 秦穆公. Mạnh Minh Thị từng thống lĩnh quân đội quyết chiến với nước Tấn, thất bại nhiều lần, nhưng cuối cùng cũng chiến thắng quân Tấn. Tần Mục Công thấy nước Tấn đã khuất phục, đã dẫn quân đến Hào Sơn 崤山 chôn cất hài cốt tướng sĩ trận vong 3 năm trước, cúng tế 3 ngày mới trở về. Nước Tần đánh bại bá chủ trung nguyên là nước Tấn, uy chấn tây nhung, hơn 20 nước nhỏ và bộ tộc tranh nhau quy thuận nước Tần, khiến lãnh thổ nước Tần mở rộng cả ngàn dặm trở thành bá chủ tây nhung, điều này có quan hệ nhất định với Mạnh Minh Thị.

          Nguồn http://baike.baidu.com/view/390587.htm

                                                                    Huỳnh Chương Hưng

                                                                   Quy Nhơn 21/11/2014

Nguyên tác Trung văn

TẦN MỤC CÔNG TRỌNG THỊ HIỀN TÀI

秦穆公重视贤才

Trong quyển

ĐỒ VĂN TRUNG QUỐC THÔNG SỬ

图文中国通史

(tập Sử tiền sử - Chiến quốc)

Chủ biên: Triệu Hướng Tiêu 赵向标

Tân Cương nhân dân xuất bản xã, 2002.