Dịch thuật: Cách trang sức độc đáo trên mũ của người Cáp Tát Khắc

CÁCH TRANG SỨC ĐỘC ĐÁO TRÊN MŨ

CỦA NGƯỜI CÁP TÁT KHẮC

          Mũ, khăn đội đầu của người Cáp Tát Khắc 哈萨克 ở Trung Quốc rất đặc biệt, chủng loại và hình dáng cũng rất đa dạng. Theo tập tục truyền thống của họ, mũ, khăn đội đầu và khăn choàng của phụ nữ khi ở nhà mẹ chồng hoặc trước mặt nam giới không quen biết, không được tuỳ tiện lấy xuống. Bất luận là mùa đông hay mùa hè, nam nữ đều phải đội mũ, điều này có mối quan hệ mật thiết với tín ngưỡng tôn giáo của họ. Người Cáp Tát Khắc theo đạo Islam, đối với các phương diện trong cuộc sống của họ, đạo Islam có ảnh hưởng rất sâu rộng, điều cấm kị tôn giáo truyền thống là không được lấy mũ xuống để lộ đỉnh đầu, đương nhiên cũng biểu hiện ở tập tục phục sức của họ.

          Cô gái Cáp Tát Khắc chưa lập gia đình đội một loại mũ gọi là “tháp á” 塔亚, phía dưới tương đối lớn, phía trên nhỏ, bề mặt dùng chỉ vàng thêu hoa. Họ thích dùng loại nhung đỏ, xanh hoặc đen để làm thành, dùng hạt châu nạm thành các loại đồ án hoa văn, trên đỉnh mũ có đính một túm lông chim cú mèo, tượng trưng cho sự kiên cường dũng cảm. Theo người Cáp Tát Khắc, cú mèo là loại ích điểu, loại chim này có đôi mắt nhạy bén, cho dù trong đêm tối nó vẫn có thể quan sát vạn vật, có thể phân biệt đồ vật. Cú mèo bay nhanh, giỏi bắt chuột trừ hại cho dân, vì thế người Cáp Tát Khắc xem nó tượng trưng cho dũng cảm, kiên định và vì dân trừ hại, họ xem lông của nó là loại vật phẩm trân quý. Từ chỗ yêu thích, họ đem lông cú mèo treo trên vách hoặc trang sức trên chóp mũ của người lớn cùng mũ của em bé. Theo thời gian, tập tục diễn biến, lông chim cú mèo trở thành vật trang sức độc đáo trên mũ hoa của các cô gái chưa chồng. Tại khu vực người Cáp Tát Khắc tụ cư, nếu thấy cô gái đội chiếc mũ trên đỉnh có đính túm lông cú mèo thì có thể biết cô gái ấy chưa lập gia đình. Người Cáp Tát Khắc khi kết hôn thường đội một loại mũ có chóp nhọn, bên trên kết những hạt châu thành những đồ án hoa văn, trước mũ rủ xuống những chuỗi dây ngọc. Một năm sau đổi sang đội khăn.

                                                         Huỳnh Chương Hưng

                                                        Quy Nhơn 21/01/2014

Nguyên tác

VỊ HÔN CÔ NƯƠNG ĐÍCH KÌ ĐẶC MẠO SỨC

未婚姑娘的奇特帽饰

Trong quyển

TRUNG QUỐC DÂN TỤC VĂN HOÁ ĐẠI QUAN

中国民俗文化大观

(quyển thượng)

Chủ biên: Dương Lợi Tuệ 杨利慧

Diên Biên nhân dân xuất bản xã, 2009