Dịch thuật:Nguyễn Nguyên đối lại vế đối của quan chủ khảo

NGUYỄN NGUYÊN ĐỐI LẠI VẾ ĐỐI CỦA QUAN  CHỦ KHẢO

          Nguyễn Nguyên 阮元 năm 13 tuổi lên huyện tham gia huyện thí. Lúc bấy giờ tuổi còn nhỏ, vóc dáng lại không cao, quan chủ khảo nhìn thấy có ý xem thường, nên không cho Nguyễn Nguyên tham gia khảo thí. Nguyễn nguyên dựa vào lí tranh luận lại, nói rằng:

          Thi về học vấn chứ không phải thi về tuổi tác, chỉ cần cháu có học vấn, thì ông phải để cháu thi.

          Quan chủ khảo bị Nguyễn Nguyên bắt bẻ liền nói:

          Được rồi, đối được vế đối của ta thì ta sẽ cho thi.

          Nguyễn Nguyên gật đầu. Quan chủ khảo ra vế đối:

Nguyễn Nguyên

阮元

          Nguyễn Nguyên đối lại:

Y Doãn

伊尹

          Từ 2 chữ này, quan chủ khảo thêm:

Tiểu Nguyễn Nguyên

小阮元

     Nguyễn Nguyên đối lại:

Hiền Y Doãn

贤伊尹

     Quan chủ khảo lại thêm chữ vào thành câu:

Tiểu Nguyễn Nguyên nhân tiểu chí đại

小阮元人小志大

(Nguyễn Nguyên nhỏ, người nhỏ chí lớn)

          Nguyễn Nguyên đối lại:

Hiền Y Doãn phẩm hiền phong cao

贤伊尹品贤风高

(Y Doãn hiền, nhân phẩm hiền, phong cách thanh cao)

          Quan chủ khảo lại tăng thêm nội dung:

Tiểu Nguyễn Nguyên nhân tiểu chí đại năng dung đại

小阮元人小志大能容大

(Nguyễn Nguyên nhỏ, người nhỏ chí lớn, có thể dung nạp việc lớn)

          Nguyễn Nguyên đối lại:

Hiền Y Doãn phẩm hiền phong cao bất mạn hiền

贤伊尹品贤风高不慢贤

          (Y Doãn hiền, nhân phẩm hiền, phong cách thanh cao, không khinh thường người hiền)

          Quan chủ khảo nghe qua vừa vui mừng vừa kinh ngạc, liền cho Nguyễn Nguyên tham gia khảo thí, kết quả kì thi đó Nguyễn Nguyễn đỗ đầu.

          “Y Doãn” 伊尹 trong vế đối là tên của vị đại thần khai quốc của triều Thương, 2 chữ này thường được dùng để khen tặng bậc hiền tướng có công khai quốc. Nguyễn Nguyên dùng “Y Doãn” để tôn xưng quan chủ khảo. “Nguyễn Nguyên” đối lại với “Y Doãn”. Toàn vế đối dùng “đệ tiến pháp” 递进法, thứ bậc rõ ràng, ý tứ biểu đạt càng về sau càng rõ. Câu chuyện về cặp đối này biểu hiện tài hoa ứng biến nhanh trí của Nguyễn Nguyên.

Cặp đối:

          Nguyễn Nguyên, Tiểu Nguyễn Nguyên, Tiểu Nguyễn Nguyên nhân tiểu chí đại, Tiểu Nguyễn Nguyên nhân tiểu chí đại năng dung đại.

阮元, 小阮元, 小阮元人小志大, 小阮元人小志大能容大

          Y Doãn, Hiền Y Doãn, Hiền Y Doãn phẩm hiền phong cao, Hiền Y Doãn phẩm hiền phong cao bất mạn hiền

伊尹, 贤伊尹, 贤伊尹品贤风高, 贤伊尹品贤风高不慢贤

                                                          Huỳnh Chương Hưng

                                                         Quy Nhơn 24/01/2015

Nguyên tác Trung văn

Trong quyển

KHINH TÙNG HỌC ĐỐI LIÊN

轻松学对联

Tác giả: Nghiêm Ân Huyên 严恩萱

                      Nghiêm Khảo Lượng 严考亮

Quảng Châu – Kí Nam đại học xuất bản xã, 2005.