Dịch thuật: Bộ xuất thành đông môn

步出城东门

步出城东门

遥望江南路

前日风雨中

故人从此去

我欲渡河水

河水深无梁

愿为双黄鹄

高飞还故乡

                                 (无名氏) 

BỘ XUẤT THÀNH ĐÔNG MÔN

Bộ xuất thành đông môn,

Dao vọng Giang Nam lộ.

Tiền nhật phong vũ  trung,

Cố nhân tùng thử khứ.

Ngã dục độ Hà thuỷ,

Hà thuỷ thâm vô lương.

Nguyện vi song hoàng hộc,

Cao phi hoàn cố hương.

                                                                        (Vô danh thị)

BƯỚC RA CỬA ĐÔNG THÀNH

Bước ra cửa đông thành

Nhìn đường về Giang Nam

Ngày trước trong mưa gió,

Cố nhân từ đó ra đi.

Ta muốn qua Hoàng hà,

Sông sâu lại không có cầu.

Nguyện được như chim hoàng hộc

Cao bay về cố hương.

Đề giải

          Cuối thời Đông Hán, chính trị hủ bại, quan trường hắc ám, mua quan bán tước thành tục. Trong tình hình đó, kẻ sĩ cầu được công danh vô cùng khó. Để mưu cầu tiến thân, một số văn nhân lưu lại Lạc Dương nhiều năm khó mà trở về. Trong cảnh khốn khó, tiền đồ lại mênh mông, không ít người viết ra những tác phẩm với nỗi lòng mong được về lại quê nhà. Bài thơ này là một trong số đó.

Giám định và thưởng thức

          Bài thơ này là tác phẩm của kẻ du tử mong được về lại cố hương. Toàn bài có 8 câu, biểu hiện tác giả tiến thân vô vọng, tâm tình sầu khổ mong muốn được về quê.

          Bộ xuất thành đông môn, Dao vọng Giang Nam lộ, hai câu này khắc hoạ hình tượng kẻ du tử thất ý chậm bước ra khỏi thành, ngóng nhìn con đường về nhà. Tác giả lưu lạc chốn tha hương, chung quanh không ai thân thích, chân đi không mục đích, bước ra ngoài cổng thành, nhìn con đường về Giang Namxa xa, dẫn đến nỗi hương sầu nồng đậm.

          Tiền nhật phong vũ  trung, Cố nhân tùng thử khứ. Tác giả tại phía đông thành nhìn hướng về Giang Nam rồi hồi tưởng lại. Tình cảnh ngày trước hiện rõ ra trước mắt, cố nhân từ đó ra đi, tiễn nhau trong mưa gió rất thê lương buồn bã.

         Ngã dục độ Hà thuỷ, Hà thuỷ thâm vô lương, hai câu này miêu tả cảnh sắc hiện tại trước mắt, bộc lộ tình cảm. Ta vốn muốn vượt sông để về lại quê nhà, nhưng sông sâu lại không có cầu, đây vốn là hư chỉ, thực chỉ bản thân mình muốn mưu cầu một chức quan nhưng không có lối tiến thân, thiếu người dẫn dắt,

nguyện vọng khó thành hiện thực.

          Nguyện vi song hoàng hộc, Cao phi hoàn cố hương, chí lớn khó thành, chẳng bằng như chim hoàng hộc bay trở về. Hoá thành hoàng hộc là mộng tưởng khó mà thực hiện, cách về nhà chỉ có thể là tưởng tượng mà thôi. Câu cuối bài thơ đã đem cảnh huống của thi nhân muốn về nhà nhưng không thành, còn ở lại thì tiến thân vô vọng, tiến thoái lưỡng nan, không biết làm cách nào.

          Bài thơ dụng ngữ xác đáng tự nhiên, khéo dùng từ tổ cố định, tình cảm chân thành, nỗi sầu khổ lộ ra nơi hàng chữ. Bài thơ mang sắc thái tình cảm nồng đậm, đánh động tâm linh độc giả, lưu lại ấn tượng sâu sắc.

                                                          Huỳnh Chương Hưng

                                                          Quy Nhơn 21/7/2015

Nguồn

HÁN NGỤY THI TỪ GIÁM THƯỞNG

汉魏诗词鉴赏

Chủ biên: Thái Cảnh Tiên 蔡景仙

Nội Mông Cổ nhân dân xuất bản xã, 2008