Dịch thuật: Thiên kim thị cốt

THIÊN KIM THỊ CỐT

千金市骨

          Dùng ngàn vàng để mua bộ xương ngựa. Ví việc cầu hiền thành khẩn và bức thiết.

          Điển xuất từ Chiến quốc sách – Yên sách nhất 战国策 - 燕策一

          Thời cổ có một vị quân chủ dùng ngàn vàng để mua con thiên lí mã, kết quả đã 3 năm trôi qua mà vẫn mua chưa được. Về sau phái một vị đại thần đi mua, người đó dùng 500 lượng vàng mua xương đầu của một con thiên lí mã đã chết. Quốc quân đại nộ, vị đại thần ấy nói răng:

          Người trong thiên hạ biết được ngài chịu bỏ ra 500 lượng vàng mua bộ xương con tuấn mã, thế thì thiên lí mã tất nhiên sẽ đến.

          Quả nhiên, chưa đến một năm đã có được 3 con thiên lí mã.

Chú của người dịch

          郭隗先生曰: “臣闻古之君人有以千金求千里马者, 三年不能得. 涓人 ⁽¹⁾ 言于君曰: ‘请求之.’ 君遣之, 三月得千里马, 马已死, 买其首五百金, 反以报君. 君大怒曰: ‘所求者生马, 安事死马而捐五百金?’ 涓人对曰: ‘死马且买之五百金, 况生马乎? 天下必以王为能市马, 马今至矣!’ 于是不能期年, 千里之马至者三 …..”

                                                                                 (战国策 -燕策一)

          Quách Ngỗi tiên sinh viết: “Thần văn cổ chi quân nhân hữu dĩ thiên kim cầu thiên lí mã giả, tam niên bất năng đắc. Quyên nhân ⁽¹⁾ ngôn vu quân viết: ‘Thỉnh cầu chi.’ Quân khiển chi, tam nguyệt đắc thiên lí mã, mã dĩ tử, mãi kì thủ ngũ bách kim, phản dĩ báo quân. Quân đại nộ viết: ‘Sở cầu giả sinh mã, an sự tử mã nhi quyên ngũ bách kim?’ Quyên nhân đối viết: ‘Tử mã thả mãi chi ngũ bách kim, huống sinh mã hồ? Thiên hạ tất dĩ vương năng thị mã, mã kim chí hĩ!’ Vu thị bất năng kì niên, thiên lí chi mã chí giả tam …..” 

                                                         (Chiến quốc sách – Yên sách nhất)

          Quách Ngỗi tiên sinh nói rằng: Thần nghe, thời cổ có một vị quốc quân bỏ ra ngàn vàng để tìm con thiên lí mã, ba năm trôi qua mà vẫn chưa có. Quan nội thị tâu với quốc quân: ‘Thần xin được đi tìm.’ Quốc quân sai đi, ba tháng tìm được con thiên lí mã, nhưng đã chết, liền mua chiếc đầu của ngựa với giá 500 lượng vàng rồi về bẩm báo với quốc quân. Quốc quân cả giận, bảo rằng: ‘Ta cần là ngựa sống, sao lại bỏ ra 500 lượng vàng để mua ngựa chết?’ Quan nội thị tâu rằng: ‘Ngựa đã chết mà còn mua với giá 500 lượng vàng, huống hồ ngựa còn sống? Thiên hạ nhất định cho rằng đại vương biết mua ngựa, ngựa sẽ đến!’ Chưa đến một năm, 3 con thiên lí mã được đưa đến …..”

1- Quyên nhân 涓人: người đảm nhiệm công việc quét dọn trong cung thời cổ, cũng phiếm chỉ nội thị thân cận.

                                                                Huỳnh Chương Hưng

                                                                Quy Nhơn 23/7/2015

Nguồn

THƯỜNG DỤNG ĐIỂN CỔ

常用典故

Biên soạn: Tôn Lập Quần 孙立群, Lí Ái Trân 李爱珍

Thượng Hải đại học xuất bản xã, 2005