Dịch thuật: Thọ Tinh

THỌ TINH

          Thọ Tinh 寿星, cùng được gọi là Nam Cực Lão Nhân 南极老人 hoặc Nam Cực Tiên Ông 南极仙翁. Tương truyền từ thời Tần đã bắt đầu lập miếu phụng thờ, mọi người cho rằng, Thọ Tinh nắm giữ sận số dài ngắn của đất nước. Về sau, dân gian dần xem Thọ Tinh là vị thần tiên chủ tể việc thọ yểu ở nhân gian. Hình tượng Thọ Tinh là một ông lão tóc trắng, thân không cao, lưng khom eo cong, mày mày phúc hậu với nụ cười hiền từ. Trán cao, đầu rất dài, một tay cầm cây trượng cong, một tay bưng trái đào tiên. Có lúc ông còn cưỡi trên con nai tiên, phúc lộc thọ tập trung vào một thân.

          Trung Quốc cổ đại tế tự Thọ tinh là bắt đầu từ thời Tần, đến thời Đông Hán kết hợp tế tự Thọ Tinh với hoạt động kính lão. Theo Hán thư 汉书, Nam Cực Lão Nhân Tinh thường xuất hiện ở phía ngoại ô nam vào lúc Thu phân, cho nên, vào tháng Trọng Thu hàng năm, triều đình tổ chức tế Nam Cực Thọ Tinh ở Lão Nhân miếu 老人庙 tại quốc đô, đồng thời cũng vào tháng này, ban “vương trượng” cho những cụ 70 tuổi, cùng cháo; với những cụ 80. 90 tuổi còn ban thưởng thêm rất nhiều. Gọi là “vương trượng” chính là một chiếc gậy dài 9 xích, trên đầu gậy tạo hình chim cưu (cưu điểu 鸠鸟). Theo truyền thuyết, “cưu điểu” là loại “bất ế chi điểu” 不噎之鸟 (loài chim ăn không nghẹn), đó là mong cho “lão nhân bất ế”. Đến thời Đường Tống đem ý nghĩa của “Giác” “Cang” ⁽¹⁾ kết hợp với ý nghĩa của “Nam Cực Lão Nhân”, đồng thời cùng tế tự. Thọ Tinh cũng bắt đầu có hình tượng người.

          Trong Thông tục biên 通俗编 chép rằng:

Thế tục hoạ Thọ Tinh tượng, đầu mỗi thậm trường.

世俗画寿星象, 头每甚长

(Người đời vẽ hình tượng Thọ Tinh, vẽ đầu của ông ta rất dài)

Để tượng trưng cho trường thọ. Tương truyền phàm khi thấy mặt Thọ Tinh, thiên hạ thái bình, cho nên đảnh lễ khấu bái, tế Thọ Tinh để cầu sống lâu, cầu phúc. Dân gian Trung Quốc rất kính trọng Thọ Tinh, có rất nhiều truyền thuyết và phong tục tập quán liên quan tới Thọ tinh. Một số cụ già khi làm lễ mừng thọ, trên tường chính diện trong nhà treo bức hình Thọ Tinh, hai bên còn treo hai câu đối:

Phúc như Đông hải

Thọ tỉ Nam sơn

福如冬海

寿比南山

Hoặc

Danh cao Bắc đẩu

Thọ tỉ Nam sơn

名高北斗

寿比南山

          Đối với những cụ thọ cao, mọi người thường gọi là “Thọ Tinh”, “Lão Thọ Tinh”, “Thọ Tinh Lão Nhi”, vừa thân thiết vừa mang hàm nghĩa tôn kính…

Chú của người dịch

1- Giác Cang 角亢: tức sao Giác và sao Cang, 2 sao trong chòm Thương Long 苍龙 ở phương đông trong nhị thập bát tú. Thời cổ xem hai sao đó là Thọ Tinh.

          Trong Nhĩ nhã – Thích thiên 尔雅释天 có ghi:

Thọ Tinh, Giác Cang dã

寿星角亢也

(Thọ Tinh là sao Giác và sao Cang)

          Theo http://baike.baidu.com/view/5005971.htm

                                                                      Huỳnh Chương Hưng

                                                                      Quy Nhơn 11/12/2015

Nguồn

TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI BÁT TIÊN TẠO HÌNH NGHỆ THUẬT

中国历代八仙造型艺术

Biên soạn: Trịnh Quân 郑军, Lưu Đông Vân 刘冬云

Nhân dân mĩ thuật xuất bản xã, 2007.