Dịch thuật:Tề Hoàn Công lên ngôi

TỀ HOÀN CÔNG LÊN NGÔI

          Năm 686 trước công nguyên (năm Chu Thiệu Vương 周绍王thứ 11), Công Tôn Vô Tri 公孙无知 giết Tề Tương Công 齐襄公 đăng cơ. Nhưng Công Tôn Vô Tri lên ngôi gặp phải sự phản đối kịch liệt của người trong nước, ông bị xem là phản thần thí quân soán ngôi. Năm 685 trước công nguyên, Công Tôn Vô Tri chạy đến Quỳ Khâu 葵丘 (nay là phía tây Lâm Tri 临淄tỉnh Sơn Đông 山东) bị quan đại phu Quỳ Khâu là Ung 雍giết chết.

          Do bởi Tề Tương Công bạo ngược, mấy người em của Tề Tương Công bỏ nước chạy đi, giờ chuẩn bị về lại Tề để kế vị. Công tử Củ 纠 chạy sang nước Lỗ  nhân vì mẹ là người nước Lỗ, được Quản Trọng 管仲, Thiệu Hốt 召忽phò tá. Công tử Tiểu Bạch 小白 chạy sang nước Cử 莒, được Bảo Thúc 鲍叔 phò tá. Mẹ công tử Tiểu Bạch là người nước Vệ, được Tề Hi Công 齐僖公 sủng ái. Công tử Tiểu Bạch và quan Đại phu nước Tề là Cao Khê 高溪 có mối quan hệ tốt, khi Công Tôn Vô Tri bị quan Đại phu Quỳ Khâu là Ung giết chết, quý tộc họ Cao và họ Quốc của nước Tề bàn nhau, bí mật đưa Công tử Tiểu Bạch từ nước Cử về. Nước Lỗ nghe tin Công Tôn Vô Tri chết cũng phát binh đưa công tử Củ về lại nước Tề, đồng thời phái Quản Trọng thống lĩnh quân đội ngăn trở công tử Tiểu Bạch trên đường từ nước Cử trở về. Quản Trọng giương cung bắn Tiểu Bạch, bắn trúng chiếc khuy trên đai áo. Tiểu Bạch giả vờ chết, ngã nhào trên xe. Quản Trọng tưởng Tiểu Bạch đã chết liền sai người đánh xe chạy nhanh về Lỗ báo tin, công tử Củ cũng tưởng là thật nên không lo, từ từ lên đường, sáu ngày sau mới đến nước Tề. Lúc này, công tử Tiểu Bạch đã về từ lúc sớm. Nhân có họ Cao họ Quốc làm nội ứng cho nên kế thừa quân vị một cách thuận lợi, đó là Tề Hoàn Công 齐桓公. Quản Trọng và công tử Củ chạy sang nước Lỗ.

          Sau khi vương thất nhà Chu dời đô sang phía đông, quyền lực chính trị nhanh chóng chuyển dời sang các nước chư hầu, chế độ tông pháp và sự thống trị thần quyền cũng băng hoại, Xuân Thu ngũ bá bắt đầu lần lượt lên vũ đài lịch sử, sự thay đổi trọng yếu về kết cấu chính trị khiến các nước chư hầu phát triển cách thức quân sự, kinh tế, chính trị riêng của mình và dạng thức văn hoá đa nguyên, đặt cơ sở vững chắc cho diễn tiến về các phương diện văn minh Tần Hán. Sau khi Tề Hoàn Công lên ngôi, kiến lập bá quyền nước Tề, dẫn đến một loạt những cải cách chính trị, kinh tế, văn hoá, là cột mốc quan trọng trong lịch sử phát triển Trung Quốc.

                                                                  Huỳnh Chương Hưng

                                                                  Quy Nhơn 30/12/2015

Nguyên tác Trung văn

TỀ HOÀN CÔNG TỨC VỊ

齐桓公即位

Trong quyển

ĐỒ VĂN TRUNG QUỐC THÔNG SỬ

图文中国通史

(tập Sử tiền sử - Chiến quốc)

Chủ biên: Triệu Hướng Tiêu 赵向标

Tân Cương nhân dân xuất bản xã, 2002.