Dịch thuật: Lệnh cạo đầu của triều Thanh và thợ cạo đầu

LỆNH CẠO ĐẦU CỦA TRIỀU THANH VÀ THỢ CẠO ĐẦU

          Cạo đầu cho đàn ông gọi là “thế phát” 剃发 là bắt đầu từ triều Thanh. Tập tục của người Mãn Châu, đàn ông cạo sạch tóc ở bốn bên trên đỉnh đầu, chỉ chừa lại tóc ở giữa, đem tóc đó chia làm 3 lọn rồi bện lại thành bím dài thả ở sau lưng. Trừ nhà có tang hoặc nước có tang trăm ngày không được cạo ra, tóc ở bốn bên không được để dài. Nhà Thanh trước khi vào trung nguyên đã ra lệnh cho người Hán đầu hàng nhà Thanh cùng các dân tộc khác phải cạo đầu để tỏ lòng quy thuận. Năm Thuận Trị 顺治 thứ nhất (năm 1644), sau khi quân Thanh vào Trung Nguyên, quân dân trong thành Sơn Hải quan 山海关 đều cạo đầu quy hàng. Sau khi quân Thanh tiến vào Bắc Kinh, ban bố lệnh cạo đầu.  Do bởi vừa mới vào trung nguyên, về cơ bản chưa được ổn định, nên lệnh cạo đầu chấp hành chưa được nghiêm. Cả ngàn năm, người Hán đều để tóc, không có tục cạo đầu, cưỡng bức cạo đầu bị xem là sự áp bức dân tộc, sự sỉ nhục dân tộc. Tháng Giêng năm Thuận Trị thứ 2 (năm 1645), sau khi quân Thanh công hạ Nam Kinh, Tô Châu, Hàng Châu, triều đình nhà Thanh cho rằng đại cục đã định, liền ban bố lệnh cạo đầu.

Lưu đầu bất lưu phát, lưu phát bất lưu đầu

留头不留发, 留发不留头

(Giữ lại đầu thì không giữ tóc, giữ lại tóc thì không giữ đầu)

Hạn định các nơi trong 10 ngày phải cạo đầu thắt bím, đồng thời phái lính cạo đầu đi các nơi chấp hành. Trong một thời gian, đại giang nam bắc nhân dân sục sôi oán thán, có người thà giữ lại tóc không giữ đầu, quả thực bị chặt đầu. Người vùng Giang Âm 江阴cố thủ thành kháng lệnh kiên trì trong 3 tháng, khi thành bị vỡ hàng mười mấy vạn người đầu rơi xuống đất.

          Lúc ban đầu thợ cạo là quân nhân, họ phụng mệnh Nhiếp chính vương Đa Nhĩ Cổn 多尔衮 dựng lều tại Tứ bài lâu 四牌楼bên đông, Tứ bài lâu四牌楼 bên tây ở Tiền môn 前门và tại các ngả đường ở Địa An môn 地安门 của Bắc Kinh, mô phỏng như ở trước miếu, dựng một cột cờ bên trên treo tấm vải có ghi lệnh cạo đầu, họ chặn người đi đường đi ngang qua để cạo, ai không tuân theo sẽ chém đầu ngay tại chỗ, đồng thời đem thủ cấp treo lên cột cờ để thị chúng. Về sau do bởi thợ cạo không đủ, cưỡng bức dân phu từ các huyện bổ sung làm thợ cạo đầu. Cho nên ở gánh cạo đầu thời trước, một đầu gánh treo kiếng có một cây cột, gọi là “kì cán” 旗干, trên cột có móc, treo khăn, dây mài dao… dưới kính còn có một chiếc hộp, gọi là “kì cán hạp” 旗干盒, bên trong hộp để thánh chỉ của hoàng thượng.

                                                                   Huỳnh Chương Hưng

                                                                   Quy Nhơn 19/6/2014

Nguyên tác Trung văn

THANH TRIỀU ĐÍCH THẾ PHÁT LỆNH DỮ THẾ ĐẦU TƯỢNG

清朝的剃发令与剃头匠

Trong quyển

TRUNG QUỐC DÂN TỤC VĂN HOÁ ĐẠI QUAN

中国民俗文化大观

(quyển thượng)

Chủ biên: Dương Lợi Tuệ 杨利慧

Diên Biên nhân dân xuất bản xã, 2009