Dịch thuật: Đại điển tế tổ của hoàng đế triều Thanh

ĐẠI ĐIỂN TẾ TỔ CỦA HOÀNG ĐẾ TRIỀU THANH

          Nơi tế tổ chủ yếu của các hoàng đế triều Thanh là Thái miếu (phía trước bên trái Tử cấm thành 紫禁城). Hàng năm tế tự nơi Thái miếu có 2 loại: “tứ Mạnh” 四孟 (Mạnh Xuân, Mạnh Hạ, Mạnh Thu, Mạnh Đông) và Tuế mộ hợp 岁暮祫.

          Mỗi khi gặp đại điển tế tổ, trước ngày tế 3 ngày, Thượng thư bộ Lễ đến “hi sinh sở” 牺牲所 (nơi nuôi và giết con sinh dùng trong tế lễ) thông báo để làm công tác chuẩn bị, đồng thời đến cung Càn Thanh 乾清 nơi hậu đình đặt tượng đồng trai giới, sau đó Hoàng đế đến trai cung trai giới, những người theo bồi tế (bên văn từ Lang trung 郎中 trở lên, bên võ từ Tham lãnh 参领trở lên) đều phải trai giới nơi nha thự của mình. Trước ngày tế 2 ngày, Chúc bản quan 祝版官 (vị quan coi về chúc văn) sẽ đưa chúc bản đến nội các, viên quan Trung thư 中书 viết chúc từ, Đại học sĩ viết tên Hoàng đế. Trước ngày tế 1 ngày, Hoàng đến đến điện Trung Hoà 中和 duyệt chúc bản, duyệt xong, hành lễ tam bái. Lúc tế, Hoàng đế mặc tế phục ngồi kiệu xuất cung, đến ngoài cửa Thái miếu đổi sang ngồi kim liễn. Lúc bấy giờ nơi Ngọ môn nổi trống lên, pháp giá lỗ bộ đi trước dẫn đường, tiến vào Thần đạo ở Thái miếu, Hoàng đế xuống kim liễn. Thái Thường Tự Khanh 太常寺卿 cung kính đưa Hoàng đế tiến vào cổng Thái miếu, đến Kích môn 戟门, Tán dẫn quan 赞引官, Đối dẫn quan 对引官 đưa Hoàng đế tiến vào Tả môn 左门(cửa đông của Kích môn) đến đứng vào vị trí chính giữa hướng về phía bắc. Quan Hồng Lô Tự 鸿胪寺 hướng dẫn các quan bồi tế cung kính vào vị trí. Sau đó, Điển nghi quan 典仪官 tuyên bố tấu nhạc, vũ sinh ra múa. Điển nghi quan lại tuyên bố “nghinh thần”, nhạc tấu khúc “Di bình chi chương” 贻平之章, cung kính đưa Hoàng đế đến trước Thần vị quỳ xuống, dâng hương, hành lễ tam quỵ cửu khấu. Vương công, bách quan đều theo đó hành lễ. Nhạc dừng, tế điện bạch 帛, tước 爵. Khi hành lễ sơ hiến, nhạc tấu khúc “Mị bình chi chương” 敉平之章, múa vũ khúc “can thích” 干戚. Tư bạch quan 司帛官 quỳ dâng mâm đựng lụa, Tư tước quan 司爵官 đứng dâng tước, Chúc bản quan bưng chúc bản  quỳ ở án bên trái. Hoàng đế và các quan theo bồi tế đều quỳ nghe đọc chúc bản. Đọc xong hành lễ tam khấu, nhạc tấu lên, Hoàng đế và bách quan hành lễ tam khấu, đội múa võ sinh rút lui, đội múa văn sinh cầm vũ thích 羽戚 tiến vào. Hành lễ á hiến, nghi thức cũng như sơ hiến. Sau đó hành lễ chung hiến, nhạc tấu khúc “Thiệu bình chi chương” 绍平之章, nghi thức cũng như lễ á hiến. Lễ xong, nhạc dừng, đội vũ văn đức rút lui. Tán dẫn lang của Thái thường Tự đến đứng ở bái vị mặt hướng về phía tây, đọc to: “Tứ phúc tộ” 赐福胙, 2 vị Quang Lộc Tự Khanh 光禄寺卿 bưng phúc tộ (tức thịt dâng cúng) đến trước Thần vị dâng cao, sau đó lại lui về đứng bên phải. Sau khi Hoàng đế thụ tộ, Điển nghi quan 典仪官 tuyên bố triệt soạn, nhạc tấu khúc “Hưng bình chi chương” 兴平之章. Nhạc dừng, Hoàng đế cùng bách quan hành lễ tam bái. Điển nghi quan tuyên bố:

Phụng chúc, bạch tống liệu

奉祝帛送燎

(Đem chúc bản và lụa đến chỗ thiêu đốt)

Vị quan coi về chúc bản và vị quan coi về lụa đến trước Thần vị thỉnh chúc bản, lụa đến lò thiêu để thiêu. Điển nghi quan cung kính đưa Hoàng đế rời Thái miếu, đến bên phải Thần lộ, lên kiệu về lại cung. Cùng lúc đó, nhạc tấu khúc “Hựu bình chi chương” 祐平之章.

                                                                    Huỳnh Chương Hưng

                                                                    Quy Nhơn 30/6/2014

Nguyên tác

HOÀNG ĐẾ TẾ TỔ ĐẠI ĐIỂN

皇帝祭祖大典

Tác giả: Vương Tử Lâm 王子林

Trong quyển

CUNG QUY LỄ TỤC THÁM U

宫规礼俗探幽

Chủ biên: Thôi Trắc 崔陟

Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2006.