Dịch thuật: Bất thức chi vô

 BẤT THỨC CHI VÔ

不识之无

ĐẾN CHỮ “CHI”, CHỮ “VÔ” CŨNG KHÔNG BIẾT

Giải thích: ngay cả những chữ thường gặp như “chi”, “vô” cũng không biết, hình dung người không biết chữ, trình độ văn hoá thấp.

Xuất xứ: Tống . Âu Dương Tu 欧阳修. Tống Kì 宋祁: Tân Đường thư – Bạch Cư Dị truyện 新唐书 - 白居易传.

          Bạch Cư Dị 白居易, thi nhân đời Đường, tự Lạc Thiên 乐天, người Hạ Khuê 下邽 (nay là huyện Vị Nam 渭南, tỉnh Thiểm Tây 陕西). Truyền thuyết kể rằng, từ nhỏ ông đã thông minh. Trong Tân Đường thư – Bạch Cư Dị truyện 新唐书- 白居易传 có nói: khi ông sinh ra được 7 tháng, có thể lật được trang sách, ngón tay chỉ vào 2 chữ ‘chi vô’, thử qua cả trăm đều không sai. Câu chuyện này gọi là “Bạch Cư Dị nhất tuế thức chi vô” 白居易一岁识之无. (Bạch Cư Dị 1 tuổi biết được 2 chữ ‘chi vô’). Kì thực chưa đầy 1 tuổi, chưa biết nói, làm sao có thể nhận biết được chữ?

          Trong bức thư dài Bạch Cư Dị gởi cho Nguyên Chẩn 元稹, ông viết rằng:

          Khi tôi sinh ra được 6, 7 tháng, nhũ mẫu bế tôi chơi bên bức bình phong, đã chỉ cho tôi 2 chữ ‘chi vô’, tôi tuy chưa biết nói nhưng trong tâm đã nhận biết. Sau có người hỏi 2 chữ đó, trăm lần thử qua,  tôi đều chỉ không sai.

          Mọi người nhân 2 chữ “chi” “vô” là chữ thường dùng phổ thông nhất, ngay  cả đứa bé chưa đầy 1 tuổi cũng nhận biết được, nên để hình dung người mù chữ không biết chữ nào, người ta gọi là “bất thức chi vô” hoặc “chi vô bất thức”. Còn để hình dung người chỉ biết một vài chữ (hoặc khiêm tốn tự nhận trình độ văn hoá của mình  không cao) thì gọi là “lược thức chi vô” 略识之无.

                                                                   Huỳnh Chương Hưng

                                                         Quy Nhơn 13/6/2014

Nguyên tác Trung văn

BẤT THỨC CHI VÔ

不识之无

Trong quyển

TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP

中国成语故事总集

(tập 1)

Chủ biên: Đường Kì 唐麒

Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004.