Dịch thuật: Can qua hoá ngọc bạch

CAN QUA HOÁ NGỌC BẠCH

干戈化玉白

BIẾN CHIẾN TRANH THÀNH HỮU NGHỊ

Giải thích: Can qua 干戈: hai loại binh khí thời cổ, ở đây biểu thị chiến tranh.

          Ngọc bạch 玉帛: ngọc và lụa. “Bạch” là loại được dệt bằng tơ, là loại lễ vật được dùng khi các chư hầu thời cổ hội minh.

          Thành ngữ dùng để ví biến chiến tranh thành hữu nghị.

Xuất xứ: Xuân Thu . Tả Khâu Minh 左丘明: Tả truyện – Hi Công thập ngũ niên 左传 - 僖公十五年

          Thời Xuân Thu, Tần Mục Công 秦目公 cưới con gái của Tấn Hiến Công 晋献公, quan hệ hai nước rất tốt đẹp. Sau khi Tấn Hiến Công qua đời, nước Tấn phát sinh nội loạn, Tần Mục Công giúp con của Tấn Hiến Công lên ngôi tức Tấn Huệ Công 晋惠公. Nước Tấn xảy ra nạn đói, nước Tần vận chuyển lương thực giúp qua cơn hoạn nạn. Nhưng Tấn Huệ Công đối với nước Tần không hữu hảo. Một năm nọ, nước Tần gặp phải tai hoạ, phải đến nước Tấn mượn lương thực, Tấn Huệ Công không giúp. Thêm vào đó, nước Tấn cũng không chịu giao những thành thị và vùng đất mà vốn trước đó hứa tặng cho Tần. Tần Mục Công tức giận, phái binh đánh nước Tấn.

          Quân Tấn vừa mới đụng độ đã tan vỡ, Tấn Huệ Công dẫn binh trốn chạy sang đất Hàn. Quân Tần truy đuổi đến đất Hàn, kết quả bắt được Tấn Huệ Công. Tần Mục Công định đưa Tấn Huệ Công về Tần.

          Phu nhân của Tần Mục Công là Mục Cơ 穆姬 nghe tin Tấn Huệ Công, người anh cùng cha khác mẹ bị bắt, cho rằng Tấn Công vong ân phụ nghĩa, hiện đã là tù binh, đó là sự sỉ nhục cực lớn đối với bà. Vì thế, bà dẫn mấy người con lên đài cao, dưới đài chất đầy củi. Sau đó, bà lệnh cho mọi người mặc tang phục nghinh đón Tần công, đồng thời bảo mọi người truyền lời rằng:

          Trời cao giáng xuống nạn tai khiến quốc quân hai nước Tần Tấn không thể dùng ngọc bạch tương kiến, mà là đại động can qua. Thiếp kiên quyết không gặp mặt Tấn Huệ Công, nếu đại vương đưa ông ta về quốc đô, thiếp sẽ tự thiêu ngay lập tức.

          Tần Mục Công đành phải đưa Tấn Huệ Công tạm thời an trí ở Linh đài. Về sau, Tần Mục Công giảng hoà với Tấn Huệ Công, đưa Tấn Huệ Công về lại nước Tấn. Hai nước Tần, Tấn cuối cùng can qua hoá ngọc bạch. 

                                                           Huỳnh Chương Hưng

                                                Quy Nhơn 24/10/2015

Nguyên tác Trung văn

CAN QUA HOÁ NGỌC BẠCH

干戈化玉白

Trong quyển

TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP

中国成语故事总集

(tập 1)

Chủ biên: Đường Kì 唐麒

Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004.