宰相之忍
昔人有言, 能鼻吸三斗醇醋, 乃可以为宰相. 盖任大用者存乎才, 为大臣者存乎量. 丙吉不罪于醉污车茵, 安世不诘于郎溺殿上.
(忍经)
TỂ TƯỚNG CHI NHẪN
Tích nhân hữu ngôn, năng tị hấp tam đẩu thuần thố, nãi khả dĩ vi Tể tướng. Cái nhậm đại dụng giả tồn hồ tài, vi đại thần giả tồn hồ lượng. Bính Cát bất tội vu tuý ô xa nhân, An Thế bất cật vu lang nịch điện thượng.
(Nhẫn kinh)
TỂ TƯỚNG CHI NHẪN
Người xưa có nói, người nào có thể dùng mũi hít vào ba đấu giấm, thì có thể làm Tể tướng. Bởi người có thể làm Tể tướng là ở chỗ tài năng của họ, người có thể làm đại thần chốn triều đình là ở chỗ có khí lượng to lớn. Bính Cát không trách tội người đánh xe đã nôn bẩn đệm xe; Trương An Thế không trách tội người đàn ông sau khi uống say đã tiểu tiện trên điện.
Chú của nguyên tác
Phạm Chất 范质, tự Văn Tố 文素, đại danh nhân, làm Tể tướng thời Hậu Chu. Thời Tống Thái Tổ được phong làm Thái phó. Ông từng nói với đồng sự của mình rằng, người nào nếu dùng mũi hít vào ba đấu giấm thì có thể làm Tể tướng.
Bính Cát 丙吉 thời Tây Hán, tự Thiếu Khanh 少卿, người nước Lỗ. Thời Hán Tuyên Đế được phong làm Bác Dương Hầu 博阳侯, sau làm Thừa tướng, tính tình khoan hậu. Có một người đánh xe thích uống rượu, từng có lần theo Bính Cát ra ngoài, sau khi uống say đã nôn trên xe của Thừa tướng. Chủ lại Tây Tào 西曹nói Bính Cát phải trách mắng người đánh xe. Bính Cát bảo rằng:
- Vì say rượu mà đuổi anh ta, người khác làm sao có thể làm tiếp? Anh ta chẳng qua làm bẩn xe của Thừa tướng thôi.
Tây Tào cũng nhẫn. Người đánh xe này là người ở vùng biên cảnh, rất biết tình hình quận huyện nơi biên cương. Bính Cát từng ra ngoài, gặp lúc thấy một dịch sứ mang một cái túi có màu đỏ màu trắng chạy đến. Người đánh xe liền đem tình hình dân tộc thiểu số nơi biên cương nói cho Bính Cát biết. Chẳng bao lâu, Hán Đế triệu kiến đại thần, hỏi về tình hình dân tộc thiểu số nơi biên cương. Bính Cát trả lời tường tận, các đại thần khác trả lời không được, bị hoàng đế trách mắng. Về tình hình biên cương mà Bính Cát biết được đều là nhờ người đánh xe. Cho nên Bính Cát cảm thán rằng:
- Không có người nào mà không thể dung nạp, mỗi người đều có sở trường của mình. Nếu ta không nghe những lời của người đánh xe thì làm sao có thể được hoàng đế khen thưởng!
Trương An Thế 张安世 thời Tây Hán, tự Tử Nhụ 子孺, con của Trương Thang 张汤. Nhân vì công huân của phụ thân, được phong là Quang Lộc Huân 光禄勋. Đương thời có một người đàn ông sau khi uống rượu say đã tiểu tiện trên điện. Người quản lí muốn phạt anh ta, Trương An Thế bảo rằng:
- Làm sao có thể bảo anh ta uống nước mà không để cho thoát ra ngoài? Làm sao có thể vì một sai lầm nhỏ mà xử phạt họ.
Tha thứ che chở lỗi lầm của người khác đều giống như thế. Thời Hán Chiêu Đế, Trương An Thế giữ chức Hữu tướng quân, thời Tuyên Đế làm Đại tư mã Xa kị tướng quân.
Yếu nghĩa
Tể tướng là người phụ tá hoàng đế, nắm giữ mọi chính vụ. Khí chất của Tể tướng tối chủ yếu là lòng độ lượng, có thể dùng người. Khi viên tiểu lại uống rượu say nôn trên xe, Bính Cát đã không giận. Sau này chính viên tiểu lại này đã nói cho Bính Cát biết rõ nhiều sự tình nơi biên tái, khiến Bính Cát trả lời rất tốt những vấn đề của hoàng đế. Trương An Thế không trị tội người đã tiểu tiện trên điện sau khi uống say. Bính Cát và Trương An Thế độ lượng như thế, có thể nói là “bụng Tể tướng có thể chèo thuyền”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 17/5/2016
Nguồn
ĐẠO ĐỨC KINH
道德经
(Xuân Thu) Lí Nhĩ 李耳
Bắc Kinh Yên Sơn xuất bản xã
0 nhận xét:
Đăng nhận xét