万善与万恶
一念之善, 吉神随之 (1); 一念之恶, 厉鬼随之 (2). 知此可以役使鬼神 (3).
. (小窗幽记)
VẠN THIỆN DỮ VẠN ÁC
Nhất niệm chi thiện, cát thần tuỳ chi (1); nhất niệm chi ác, lệ quỷ tuỳ chi (2). Tri thử khả dĩ dịch sử quỷ thần (3).
(Tiểu song u kí)
Chú thích
1- Cát thần 吉神: thần linh cát tường.
2- Lệ quỷ 厉鬼: quỷ quái hung ác.
3- Dịch sử 役使: chỉ bảo sai khiến.
Dịch nghĩa
VẠN THIỆN VÀ VẠN ÁC
Chỉ cần anh nghĩ đến một điều thiện, cát thần sẽ theo đó mà đến với anh; chỉ cần anh nghĩ đến một điều ác, lệ quỷ sẽ theo đó mà đến với anh. Biết được đạo lí đó thì anh có thể sai khiến được quỷ thần.
Phân tích và thưởng thức
Khang Đức 康德 (*) nói rằng:
Bầu trời sao xán lạn trên đầu ta, luật lệnh đạo đức trong tâm ta.
Chính là nói thiện ác chốn nhân gian quyết định ở thế giới nội tâm phức tạp trong con người chúng ta. Mỗi suy nghĩ trong nội tâm chúng ta, bất luận thiện ác, đều là điểm quan chiếu của chúng ta đối với thế giới khách quan. Đương nhiên chúng ta không thể nhận thức từ giác độ duy tâm “thiện hữu thiện báo, ác hữu ác báo”, nhưng nếu như mọi người đều hướng thiện, đương nhiên trời giáng cát tường, xã hội yên ổn; nếu mọi người hướng ác, đương nhiên xã hội động loạn, lê dân gặp phải tai ương. Nhân đó, mỗi người chúng ta đều phải bỏ ác theo thiện, làm chủ tể nhân loại. Hiện đại có câu rằng:
Chỉ cần mọi người dâng hiến chút tình yêu của mình, thế gian này sẽ biến thành chốn nhân gian tuyệt đẹp.
Câu đó là nói đến đạo lí này.
Chú của người dịch
(*)-Khang Đức 康德: tức Immanuel Kant, triết học gia nổi tiếng người Đức.
Tiểu song u kí 小窗幽记 là tác phẩm ghi lại những cách ngôn tu thân xử thế do Trần Kế Nho 陈继儒biên soạn, thể hiện thái độ nhân sinh tích cực của nho gia về việc tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Tác phẩm này xưa nay được xem là giai tác về việc tu dưỡng bản thân.
Toàn sách được chia làm 12 quyển:
quyển 1: tập tỉnh 集醒 quyển 2: tập tình 集情 quyển 3: tập tiễu 集峭
quyển 4: tập linh 集灵 quyển 5: tập tố 集素 quyển 6: tập cảnh 集景
quyển 7: tập vận 集韵 quyển 8: tập kì 集奇 quyển 9: tập ỷ 集绮
quyển 10: tập hào 集豪 quyển 11: tập pháp 集法 quyển 12: tập thiến 集倩
Tiểu song u kí được dùng ở đây do Lôi Phương 雷芳 chú dịch, Sùng Văn thư cục xuất bản năm 2007, sách này không chia thành 12 quyển như ở trên.
Trần Kế Nho 陈继儒 (1558 – 1639): văn học gia, thư hoạ gia đời Minh, tự Trọng Thuần 仲醇, hiệu Mi Công 眉公, người Hoa Đình 华亭Tùng Giang 松江 (nay là Tùng Giang Thượng Hải).
Trần Kế Nho lúc nhỏ đã thông minh, ông học rộng biết nhiều, giỏi cả thơ lẫn văn, về thư pháp theo Tô Thức 苏轼, Mễ Phế 米芾 nổi tiếng một thời. Khoảng những năm hai mươi mấy tuổi, ông tuyệt ý với khoa cử, ẩn cư tại Tiểu Côn sơn 小昆山, sau cất nhà tại Đông Xà 东佘suốt ngày đóng cửa viết sách. Triều đình nhiều lần cho mời nhưng ông đều lấy cớ bệnh tật từ chối.
Trần Kế Nho cả một đời đọc rất nhiều, trứ thuật cũng đồ sộ phong phú. Tác phẩm của ông có Trần Mi Công toàn tập 陈眉公全集 truyền đời.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/9/2016
Nguyên tác
VẠN THIỆN DỮ VẠN ÁC
万善与万恶
Trong quyển
TIỂU SONG U KÍ
小窗幽记
Tác giả: Trần Kế Nho 陈继儒
Chú dịch: Lôi Phương 雷芳
Sùng Văn thư cục, 2007.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét