HOẠ ĐẢNG CỐ THỜI ĐÔNG HÁN
Hậu kì Đông Hán, ngoại thích Lương Kí 梁冀 quyền hành khuynh loát nội ngoại, trên dưới trong triều, các trưởng quan địa phương không ai dám không nghe theo. Trước cửa Lương gia ngựa xe tấp nập, tân khách khó gặp được Lương Kí, phải hối lộ người giữ cửa. Kết quả, bọn nô tài canh cửa cũng nhờ đó mà nhà chứa đầy vàng. Nhưng, chỗ Hoàn Đế 桓帝, trừ mấy hoạn quan thân cận ra, tìm không thấy người nào khác, khiến không khí trở nên lạnh lẽo. Lương Kí kiêu ngạo coi thường vương pháp, khiến Hoàn Đế bù nhìn lo lắng. Về sau, Lương thái hậu, Lương hoàng hậu trước sau qua đời, Hoàn Đế muốn trừ khử Lương Kí, do bởi không có ai đáng tin cậy, Hoàn Đế đành bàn bạc cùng với mấy hoạn quan bên cạnh mình. Năm 159, một ngày nọ, Hoàn Đế 28 tuổi đi đến nhà vệ sinh, gọi một mình hoạn quan Đường Hành 唐衡 đến. Hoàn Đế hỏi Đường Hành có những ai hiềm khích với Lương Kí mà có thể đáng tin cậy, Đường Hành chỉ ra bọn Đan Siêu 单超. Hoàn Đế liền tìm đến 5 người bọn Đan Siêu bí mật thương lượng kế hoạch diệt Lương Kí. Với kế hoạch bí mật chu đáo, Hoàn Đế đã đánh bại Lương Kí. Lương Kí bị tịch thu nhà và bị bãi quan, Lương Kí cùng vợ tự sát. Các đại thần trong triều có liên quan bị giết cũng đến mấy chục người, bị bãi quan hơn 300 người, triều đình trống không. Cả kinh sư chấn động, loạn đến mấy ngày.
Bách tính nghe tin Lương Kí bị tiêu diệt, vô cùng phấn khích, nâng chén chúc mừng. Nào ngờ vừa mới đánh chết một con hổ, 5 con chó sói hung ác lại đến. bọn Đan Siêu 5 người do vì có công tiêu diệt Lương Kí, nên trong ngày đó đều được phong Hầu, thế xưng “ngũ hầu”.
Sau khi ngũ hầu nắm quyền, cũng làm bậy như Lương Kí, bọn họ thao túng triều chính, mua quan bán tước, từ triều đình cho đến các quận huyện đều có băng đảng của bọn chúng, khiến cả xã hội hôn ám bất an. Chẳng bao lâu Đan Siêu bị bệnh chết, chỉ còn lại 4 tên kết giao, dùng thân thích, hình thành tập đoàn hoạn quan to lớn. Tập đoàn này sử dụng địa chủ cường hào lớp dưới bổ sung làm quan lại các quận huyện, chúng chiếm nhà cửa, đoạt vợ con của dân, quật mồ mả, không ác nào là không làm.
Sự thống trị hắc ám của tập đoàn hoạn quan, không những gặp phải sự phản đối của nhân dân lao động, mà cũng gặp phải sự phản đối của giới Thái học sinh xuất thân từ tiểu, trung địa chủ. Thái học là học phủ tối cao do Quang Vũ Đế Lưu Tú 刘秀sáng lập, là nơi chuyên đào tạo quan lại. Thái học sinh công khai vạch trần đả kích tội ác của hoạn quan tại Thái học, kêu gọi mọi người đoàn kết đánh đổ hoạn quan.
Hào tộc thế gia bao gồm cả ngoại thích trong đó nhìn thấy trung, tiểu địa chủ lấy Thái học sinh làm đại biểu nổi dậy phản đối hoạn quan, cũng đến phối hợp hành động, thanh thế đấu tranh phản đối hoạn quan to lớn. Xuất thân hào tộc thế gia là quan Doãn Hà Nam Lí Ưng 李膺, Thái uý Trần Phiên 陈蕃, cùng lãnh tụ Thái học sinh Quách Tần 郭秦, Giả Bưu 贾彪 kết thành bè bạn, họ cùng nhau phỉnh nịnh, tâng bốc lẫn nhau, dần hình thành đảng phái phản hoạn quan.
Tập đoàn hoạn quan nhìn thấy hào tộc thế gia cùng Thái học sinh liên hiệp kết thành đảng phái, liền tìm cơ hội đả kích đảng nhân, phát động hành động bạo lực cấm cố đảng nhân.
Năm Diên Hi 延熹 thứ 6 đời Hán Hoàn Đế (năm 166), có một tên câu kết với hoạn quan lại mê tín chiêm bốc tên là Trương Thành 张成, ông ta dự đoán hoàng đế sắp tiến hành đại xá, bèn xúi con đi giết người. Không ngờ vụ án giết người lọt vào tay quan Doãn Hà Nam là Lí Ưng. Lí Ưng biết Trương Thành câu kết với hoạn quan, nên không khách khí, hạ lệnh bắt con Trương Thành đến, sau khi công bố tội trạng lập tức chém đầu thị chúng. Trương Thành thấy con bị giết, giận Lí Ưng. Nghe theo lời xúi giục của hoạn quan, Trương Thành viết một lá thư vu cáo Lí Ưng dâng lên Hoàn Đế, trong thư nói rằng:
Lí Ưng kết giao với Thái học sinh tại Thái học, tổ chức đảng phái bí mật, huỷ báng triều đình, làm bại hoại phong tục, nghi ngờ có mưu phản.
Hoàn Đế sau khi nhận được thư vu cáo, chẳng cho điều tra, lập tức hạ lệnh bắt Lí Ưng cùng hơn 200 đảng nhân tống giam vào ngục. Một số đảng nhân nghe phong thanh trốn thoát, Hoàn Đế sai người tra tìm, treo thưởng nếu ai bắt được. Thái uý Trần Phiên vì dâng thư thay Lí Ưng biện hộ, xin Hoàn Đế đình chỉ việc bắt người nên cũng bị bãi chức.
Nhóm Lí Ưng tuy bị bắt nhưng cuộc đấu tranh vẫn chưa kết thúc. Khi thẩm tra án, Lí Ưng hiên ngang khảng khái trước mặt mọi người vạch trần tội ác của tập đoàn hoạn quan, làm cho tập đoàn hoạn quan bị động. Lúc bấy giờ, phụ thân của Đậu thái hậu là Đậu Vũ 窦武đứng bên cạnh đảng nhân của Lí Ưng, muốn lợi dụng đảng nhân đả kích hoạn quan, đoạt đại quyền triều chính về lại tay mình. Thái học sinh Giả Bưu sau khi biết rõ thái độ chính trị của Đậu Vũ, bất chấp nguy hiểm có thể bị bắt, đã giả trang đang đêm lén đến Lạc Dương tìm Đậu Vũ, xin Đậu Vũ trước mặt Hoàn Đế, khiếu nại cho Lí Ưng. Đậu Vũ nhận lời, cùng Thượng thư Hoắc Tư 霍諝 dâng thư lên Hoàn Đế, thỉnh cầu xá miễn cho Lí Ưng và đảng nhân. Hoàn Đế cảm thấy một mặt nhạc phụ của mình đến xin, mặt khác đối với hoạn quan lại không dám đắc tội nên tìm biện pháp chiết trung. Hoàn Đế hạ lệnh xá miễn Lí Ưng và đảng nhân hơn 200 người, nhưng đuổi về quê nhà, cấm cố chung thân, vĩnh viễn không được ra làm quan nữa.
Những đảng nhân này tuy được phóng thích, nhưng hoạn quan không cho phép họ lưu lại kinh thành, buộc phải về quê, đồng thời đem họ tên của họ thông báo các nơi, phạt họ suốt đời không được làm quan. Trong lịch sử gọi đó là “đảng cố chi hoạ” 党锢之祸 (“cố” có nghĩa là cấm cố). “Đảng cố chi hoạ” thực chất là cuộc đấu tranh đảng phái phản đối sự chuyên chính của hoạn quan, yêu cầu thanh trừng quan lại vào thời Đông Hán, nó ảnh hưởng sâu xa đến đời sau.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 30/8/2016
Nguyên tác Trung văn
ĐÔNG HÁN ĐẢNG CỐ CHI HOẠ
东汉党锢之祸
Trong quyển
TRUNG HOA THƯỢNG HẠ NGŨ THIÊN NIÊN
中华上下五千年
Chủ biên: Lí Tinh 李晶
Nam Kinh đại học xuất bản xã, 2007
0 nhận xét:
Đăng nhận xét