NỘI DUNG TẦN LUẬT
Hình thức chủ yếu của pháp luật triều Tần là luật điển cùng những luật điều của nó. Hình pháp điển triều Tần có thể gọi là luật điển, bao gồm “lục luật” 六律 dưới đây: - Đạo luật 盗律: trừng trị xử phạt tội trộm cắp.
- Tặc luật 贼律: trừng trị xử phạt tội đánh nhau, gây thương tích, giết người.
- Tù luật 囚律: quy định những việc như tố tụng, điều tra, thẩm xét, phán quyết và chấp hành.
- Bộ luật 捕律: một số quy định về việc bắt phạm nhân.
- Tạp luật 杂律: trừng trị xử phạt các tội như giảo hoạt, vượt tường, đánh bạc, dâm dật.
- Cụ luật 具律: quy định hình danh và tiêu chuẩn mức độ hình phạt.
Nội dung giải thích hình pháp trong Pháp luật vấn đáp 法律问答 ở Vân Mộng Tần giản 云梦秦简 (1) đại để phù hợp với lục luật, cho thấy luật văn được giải thích rất có khả năng xuất phát từ hình pháp điển của triều Tần.
Ngoài ra, còn rất nhiều pháp luật đơn hành cùng những luật điều tương quan, đa phần cũng được gọi là luật. Tần luật thập bát chủng 秦律十八种 của Vân Mộng Tần giản, tổng cộng có 201 thẻ, liên quan đến 18 loại luật danh, tức “Điền luật” 田律, “Thương luật” 仓律, “Cứu uyển luật” 厩苑律, “Quan luật” 关市, “Kim bố luật” 金布律, “Dao luật” 徭律, “Công luật” 工律, “Công nhân trình” 工人程, “Quân công luật” 圴工律, “Trí lại luật” 置吏律, “Hiệu” 效, “Tư không” 司空, “Quân tước luật” 军爵律, “Truyền thực luật” 传食律, “Hành thư” 行书, “Uý tạp” 尉杂, “Nội sử tạp” 内史杂, “Thuộc bang luật” 属邦律. Toàn bộ những thẻ tre này trích sao những điều văn từ Tần luật, nội dung có liên quan đến nhiều phương diện như: việc canh tác của nhà nước, kinh doanh và quản lí súc vật, quản lí kho lẫm, quản lí hoá tệ, dao dịch trưng phát, ban thưởng tước vị, bổ nhiệm và bãi miễn quan lại… rất rộng như cụ thể. Trong đó, “hiệu luật” có 60 thẻ, là thiên luật văn hoàn chỉnh, liên quan đến việc thẩm tra đối chiếu những quy định chế độ các loại vật phẩm mà huyện và đô quan quản lí. Vật tư quân dụng như binh khí, áo giáp, da thuộc quy định rất tường tận. Nhất là đối với những quy định về vật dụng đo lường chỉ sai sót ở mức độ giới hạn.
Tần luật tạp sao 秦律杂抄 của Vân mộng Tần giản có 42 thẻ. Bao gồm “Du sĩ luật” 游士律, “Trừ lại luật” 除吏律, “Trừ đệ tử luật” 除弟子律, “Tàng luật” 藏律, “Trung lao luật” 中劳律, “Ngưu dương luật” 牛羊律, “Công xa tư mã liệp luật” 公车司马猎律, “Phó luật” 傅律, “Thú luật” 戍律, “Đôn biểu luật” 敦表律, “Bộ đạo luật” 捕盗律. 11 loại luật danh này có một bộ phận vốn không có phê chú, thuộc nhóm nhỏ khi chỉnh lí Vân Mộng Tần giản đã căn cứ vào nội dung mà gia thêm vào, không trùng lặp với Tần luật thập bát chủng. Lời văn ở những thẻ này đại khái là sao lục từ Tần luật, nội dung rườm rà, nhiều lĩnh vực, liên quan đến nhiều phương diện như: phú dịch, hành chính, quân sự .
Những điều này cho thấy rõ, mặc dù pháp luật triều Tần lấy hình pháp làm chính, nhưng từ đó mà cho rằng Tần luật chỉ có hình pháp là không phù hợp với thực tế lịch sử. Pháp luật triều Tần không chỉ giới hạn ở chỗ hình pháp và hình sự tố tụng, mà nó còn bao quát cả dân pháp, kinh tế pháp, hành chính pháp, quân pháp, tố tụng pháp. Tính hoàn chỉnh của hệ thống pháp luật triều Tần quả thực trước đó chưa từng có, nó được xem là cột mốc quan trọng trong lịch sử pháp luật cổ đại Trung Quốc.
CHÚ THÍCH CỦA NGƯỜI DỊCH
(1)- VÂN MỘNG TẦN GIẢN 云梦秦简: cũng còn gọi là Thuỵ Hổ địa Tần giản 睡虎地秦简, tức những thẻ tre đời Tần được phát hiện trong mộ số 11 ở Thuỵ Hổ địa 睡虎地huyện Vân Mộng 云梦 tỉnh Hồ Bắc 湖北 vào tháng 12 năm 1975. Những thẻ tre này ghi chép lại pháp luật và công văn lúc bấy giờ. Sau khi đã chỉnh lí, nội dung các thẻ tre được đưa vào bộ sách Thuỵ Hổ địa Tần mộ trúc giản 睡虎地秦墓竹简.
Những thẻ tre này là những sử liệu vô cùng quý giá dùng để nghiên cứu chính trị, kinh tế, văn hoá, pháp luật, quân sự từ cuối thời Chiến quốc đến thời Tần, và cũng là chứng cứ để thẩm định đối chiếu các thư tịch cổ.
Theo sự khảo chứng, chủ nhân ngôi mộ tên là “Hỉ” 喜, lúc sinh tiền từng đảm nhận chức Lệnh lại của huyện, có tham gia việc hình ngục. Những thẻ tre này có khả năng là chủ nhân ngôi mộ khi còn sống theo yêu cầu của công việc đã sao chép lại pháp luật và văn thư pháp luật của triều Tần.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/9/2012
Dịch từ nguyên tác Trung văn
TẦN LUẬT NỘI DUNG
秦律内容
Trong quyển
THỐNG NHẤT VƯƠNG TRIỀU ĐÍCH ĐẢN SINH – TẦN
统一王朝的诞生 - 秦
Chủ biên: “Đồ thuyết Trung Quốc lịch sử”
Trường Xuân - Cát Lâm xuất bản tập đoàn hữu hạn trách nhiệm công ti, 2006
0 nhận xét:
Đăng nhận xét