Dịch thuật: Nghi thức ban chiếu ở Thiên An môn

NGHI THỨC BAN CHIẾU Ở THIÊN AN MÔN

          Chiếu thư là thư của Hoàng đế bố cáo cho thần dân. Đời Thanh, với những sự kiện trọng đại như Hoàng đế lên ngôi hoặc nhường ngôi đều ban chiếu.

          Từ xưa Hoàng đế được gọi là “Thiên tử” 天子, cho nên Hoàng đế ban chiếu tức ban bố “thiên thư” 天书, là thuận theo trời tuyên chiếu. Do đó nghi thức ban chiếu trang nghiêm long trọng, biểu hiện ý chỉ “kính thiên uý thiên” 敬天畏天 và “thừa thiên hựu dân” 承天佑民.

          Nghi thức ban chiếu bắt đầu từ Thái Hoà điện 太和殿. Ngày ban chiếu, quan viên Hồng lô tự 鸿胪寺 của bộ Lễ đặt hoàng án 黄案 (án màu vàng) ở phía đông trong Thái Hoà điện để đặt chiếu thư, và ở giữa bệ rồng cũng đặt hoàng án. Loan nghi vệ đặt hoàng cái 黄盖 (tán màu vàng), vân bàn 云盘(mâm có vẽ mây) trên bệ. Đồng thời bộ Lễ cũng đặt long đình 龙亭, hương đình 香亭 ở ngoài Ngọ môn. Bộ Công đặt kim phụng 金凤 (chim phụng bằng vàng) ở chính giữa thành lâu Thiên An Môn 天安门, ở gian đầu tiên phía đông thành lâu Thiên An Môn lập đài tuyên chiếu.

          Nghi thức ban chiếu bắt đầu, Nội các Đại học sĩ mặc triều phục, cung kính bưng chiếu thư đặt lên hoàng án phía đông Thái Hoà điện. Hoàng đế lên điện. Sau khi vương công bách quan hành lễ, Đại học sĩ bưng chiếu thư đến dưới thềm Thái Hoà điện trao cho quan bộ Lễ. Sau khi quan bộ Lễ quỳ nhận, lại đặt chiếu thư lên hoàng án ở giữa bệ rồng, hành lễ nhất quỵ tam khấu, sau đó quỳ bưng chiếu thư. Quan bộ Lễ bưng vân bàn quỳ tiếp nhận. Đợi khi quan bộ Lễ bưng vân bàn có chiếu thư ở trên, loan nghi vệ giương tán, theo trung lộ ra khỏi Thái Hoà môn 太和门, bách quan theo sau.

          Chiếu thư đến ngoài Ngọ môn được đặt trong long đình, các quan hành lễ nhất quỵ tam khấu. Loan nghi vệ, Hiệu uý khiêng hương đình, long đình; hương đình đi trước, long đình đi sau, đội nhạc tấu nhạc, đội ngự trượng dẫn đầu, bộ Lễ, cùng các quan có phận sự theo sau, đến thành lâu Thiên An môn.

          Cao trào của nghi thức ban chiếu là ở Thiên An môn. Thiên An môn được xem là nơi hoàng triều nhận mệnh trời và kính ý trời. Loan nghi vệ, Hiệu uý đưa hương đình, long đình đặt ở chính giữa thành lâu Thiên An môn, Quan phụng chiếu hành lễ nhất quỵ tam khấu, đem chiếu thư bưng đến hoàng án chỗ đài tuyên chiếu. Văn võ bách quan sắp hàng phía nam cầu Kim Thuỷ 金水. Quan tuyên chiếu đứng trên đài hướng về phía tây, quan thuộc Hồng lô tự tuyên bố bắt đầu tuyên chiếu, bách quan đều quỳ. Quan tuyên chiếu đọc tiếng Mãn trước, sau đó mới đọc tiếng Hán. Tuyên đọc xong, chiếu thư được đặt trên án, bách quan hành lễ tam quỵ cửu khấu. Quan phụng chiếu bưng chiếu thư đặt vào “vân đoá” 云朵, sau đó được cột bằng sợi dây màu treo dưới mỏ của chim phụng. Sau khi vị quan phụ trách thuộc bộ Lễ tiếp nhận, chiếu thư vẫn đặt trong long đình, ra khỏi Đại Thanh môn 大清门, đội nhạc tấu nhạc. Nghi trượng dẫn đầu, đến bộ Lễ. Bộ Lễ từ sớm đã cung kính bày hương án, các quan thuộc bộ Lễ hành lễ tam quỵ cửu khấu, sau đó cung kính đem chiếu thư ban hành các tỉnh trong cả nước.

          Khi chiếu thư xuống đến các tỉnh, đi qua các phủ, châu, huyện trong khoảng 5 dặm, văn võ bách quan mặc triều phục quỳ nghinh đón, quân dân phủ phục bên phải đường đợi chiếu đi qua. Quan viên cấp tỉnh thiết đặt chiếu án, hương án ở công đường, phía đông của án lập đài. Sau khi chiếu thư đến vùng ngoại ô, long đình, cờ, nghi trượng ra nghinh đón. Sứ giả đem chiếu thư đặt trên giá để bưng, cung kính đem đặt trong long đình, kị mã theo sau, trống nhạc đi trước. Các quan văn võ dẫn thuộc viên của mình mặc triều phục quỳ đón bên phải đường. Chiếu thư đến công đường, sứ giả xuống ngựa theo long đình vào, mọi người theo sau. Sứ giả bưng chiếu thư đặt trên án rồi lui xuống đứng hướng về phía tây bên phía đông án. Lễ sinh dẫn các quan hành lễ tam quỵ cửu khấu. Sứ giả bưng chiếu thư trao cho quan tuyên chiếu. Quan tuyên chiếu đứng trên đài tuyên đọc. Cuối cùng, sứ giả đem chiếu thư trao cho quan Đốc phủ, lần lượt ban xuống cho học chính 学政, diêm chính 盐政, chức tạo 织造 …; Bố chánh sứ ti 布政使司, Án sát sứ ti 按察使司cùng các đạo các phủ chuyển ban xuống các châu huyện sở thuộc; Tướng quân 将军, đề 提, trấn 镇, hiệp 协, tham 参, chuyển ban xuống địa bàn sở thuộc. Ngày chiếu thư đến sẽ công bố cho toàn thể quân dân.

                                                                      Huỳnh Chương Hưng

                                                                     Quy Nhơn 26/11/2013

Nguyên tác Trung văn

THIÊN AN MÔN BAN CHIẾU NGHI THỨC

天安门颁诏仪式

Tác giả: Lưu Dục Lan 刘毓兰

Trong quyển

CUNG QUY LỄ TỤC THÁM U

宫规礼俗探幽

Chủ biên: Thôi Trắc 崔陟

Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2006.