DỤNG CỤ VĂN PHÒNG
Dụng cụ văn phòng ngoài tứ bảo là bút 笔mặc 墨 chỉ 纸 nghiễn 砚 ra, còn có rất nhiều vật khác có liên quan, như bút đồng 笔筒, thuỷ vu 水盂, đều là những vật không thể thiếu. Những văn cụ này danh mục rất nhiều, các loại thường thấy là: - Bút đồng笔筒: ống hình tròn dùng để đựng bút, đa phần được làm từ trúc. Nhìn chung chế tác tinh xảo, thiết kế đẹp. Bút bỏ vào trong có thể tránh được đầu bút bị hư hại, cũng tiện khi tuỳ thời sử dụng.
- Bút giá 笔架: cũng gọi là bút sơn 笔山, bút cách 笔格, là loại văn cụ dùng để gác bút. Có loại bằng ngọc, bằng đồng, bằng sứ, mỗi loại có hình thức phong phú đa dạng. Nó được dùng khi viết hoặc vẽ tạm thời dừng lại gác lên để tránh bút làm bẩn mặt bàn.
- Tí cách 臂格: khi viết dùng văn cụ này để đỡ khuỷu tay, tránh cổ tay tiếp xúc với chữ làm bẩn giấy.
- Trấn chỉ 镇纸: cũng gọi là thư trấn 书镇, áp chỉ 压纸. Văn cụ áp chỉ đa số bằng đồng, thiết hoặc đá quý chế tác thành, cũng có loại bằng mã não, thuỷ tinh, gốm sứ, nhưng nhìn chung, bằng đồng là nhiều nhất, hình dạng giống cây thước đồng, bên trên các khắc nhân vật, sơn thuỷ, hoa điểu cùng thư pháp của các danh nhân, nó cũng có thể làm vật thưởng ngoạn.
Trấn chỉ bằng đồng cổ đại, có hình con nhái, hình con hổ ngồi, thân dẹt, hình con ngựa nằm, đó đều là hình thức của thời kì đầu. Về sau bằng ngọc, có hình con chó, hình con li nằm, thỏ, trâu, ngựa, hươu, dê, cóc v.v… trên lưng động vật có những vết chấm như vẩy mực, màu sắc giống đồi mồi, cổ nhã đáng yêu. Khi viết hoặc đọc sách, dùng nó có thể tránh sách hoặc giấy bị gió làm xao động.
- Nghiễn trích 砚滴: cũng gọi là thuỷ chú 水注, dùng đựng nước khi mài mực. Nước đựng trong văn cụ này cũng có thể dùng để thêm vào mực.
- Ấn quy 印规: văn cụ dùng để cố định ấn khi đóng, nhìn chung dùng một thanh gỗ nhỏ cứng dày khoảng 0.5 cm, cưa thành hình cây thước, mài láng. Khi sử dụng, dùng ấn quy định vị, ấn chương đặt sát cạnh bên trong của thước, nhằm để ấn đóng được ngay ngắn không xiên lệch.
- Ấn nê hạp 印泥盒: khi đóng ấn phải dùng mực dấu, ấn nê hạp là hộp đựng mực dấu, cũng là công cụ thường dùng trong văn phòng.
Danh mục văn cụ rất nhiều, khó mà liệt kê ra hết. Nói tóm lại, chất liệu của văn cụ có đá quý, thuỷ tinh, ngà, trúc, gỗ, gốm sứ cùng các loại kim thuộc; Cách chế tác văn cụ tinh xảo, đẹp, như nghiễn trích hình con cóc, hình chim; bút giá hình núi, đa phần đều cực đẹp, hào hoa lung linh, hoặc cổ xưa giản dị thuần nhã. Cổ nhân ngoài dùng chúng khi đọc sách, viết chữ, những lúc rảnh rỗi cũng thường nâng niu ngắm nghía để tăng thêm nhã hứng, khởi phát tài năng tư tưởng, di dưỡng tính tình.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/4/2016
Nguyên tác Trung văn
VĂN PHÒNG DỤNG CỤ
文房用具
Trong quyển
CỔ NGOẠN THU TÀNG CHỈ NAM
古玩收藏指南
Biên soạn: Long Tùng 龙松, Kỉ Bình 纪平
Hà Bắc nhân dân xuất bản xã, 1994.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét