Dịch thuật: Tập tục ẩm thực ở tiết Lạp Bát (tiếp theo)

TẬP TỤC ẨM THỰC Ở TIẾT LẠP BÁT

(tiếp theo)

          Vùng An Huy còn lưu truyền câu chuyện về cháo Lạp Bát có liên quan đến Chu Nguyên Chương 朱元璋. Lúc Chu Nguyên Chương còn nhỏ, từng chăn trâu cho một tài chủ, bữa ăn thường không no, có bữa sáng không có được bữa  chiều. Một ngày nọ Chu Nguyên Chương dẫn trâu về, người vừa lạnh vừa đói, liền đào hang chuột trong chuồng trâu nơi mình ngủ, định bắt chuột nấu ăn cho đỡ đói. Ông ta đào, đột nhiên phát hiện kho lương thực của chuột, trong đó có gạo, có táo, đậu phộng … Chu Nguyên Chương lập tức tìm nồi, đem những thứ đó nấu lên thành cháo. Đó là bữa cháo ngon nhất mà ông trước giờ mới ăn được. Về sau Chu Nguyên Chương làm hoàng đế, hàng ngày luôn ăn sơn hào hải vị. Ăn  một thời gian lâu dài cũng ngán, thế là Chu Nguyên Chương nhớ đến món cháo mà lúc nhỏ ăn qua liền gọi ngự trù nấu. Ngự trù căn cứ theo lời của Chu Nguyên Chương, dùng những món như gạo, củ ấu, hạt lật, đậu đỏ, táo, hồ đào nấu lên thành cháo, sau đó dùng hạnh nhân, hạt dưa, đậu phộng điểm thêm vào, dâng lên Chu Nguyên Chương. Chu Nguyên Chương ăn qua rồi lại ban cho các đại thần cùng ăn, mọi người ssau khi ăn đều luôn miệng khen ngon, hỏi tên món ăn là gì? Chu Nguyên Chương suy nghĩ một lúc, rồi nói:

Hôm nay đang lúc mồng 8 tháng Chạp, gọi đó là cháo Lạp Bát đi!

 Loại cháo này dần lưu truyền ra dân gian.

          Người Hà Namăn cháo Lạp Bát là để kỉ niệm Nhạc Phi 岳飞, vị anh hùng dân tộc. Tương truyền, Nhạc Phi kháng Kim đóng trại nơi trấn Chu Tiên 朱仙, đương lúc liên tiếp thắng lợi, gian tặc Tần Cối 秦桧 dựa vào 12 đạo kim bài, buộc Nhạc Phi ban sư hồi triều. Nhạc gia quân bị bức hồi triều, trên đường đi vừa lạnh vừa đói. Bách tính ven đường nghĩ đến lòng tốt của Nhạc Phi và Nhạc gia quân, các nhà đã tự động mang cơm và rau trộn lại, dùng nước nấu sôi sau đó phát cho Nhạc gia quân ăn, cho nên còn gọi là “Đại gia phạn” 大家饭, hôm đó đúng vào ngày mồng 8 tháng Chạp. Về sau Nhạc Phi bị hại ở đình Phong Ba 风波, dân vùng này mỗi khi đến ngày mồng 8 tháng Chạp liền nấu “Đại gia phạn”  để tưởng nhớ đến Nhạc Phi.

          Trung Quốc đất rộng, phong vị cháo Lạp Bát mỗi nơi mỗi khác, nhìn chung miền bắc ngọt miền nam mặn. Người phương bắc thích dùng giang mễ 江米, hồng tiểu đậu 红小豆, tảo 枣, ý nhân mễ 薏仁米, liên tử 莲子, quế viên 桂圆, hạch đào nhân 核桃仁, hoàng đậu 黄豆, tùng tử 松子 để nấu thành cháo Lạp Bát có vị ngọt; còn người phương nam thích dùng đại mễ 大米, hoa sinh 花生, hoàng đậu黄豆,  tàm đậu 蚕豆, vu nãi 芋艿, bột tê 荸荠, lật tử 栗子, bạch quả 白果 thêm rau, thịt và dầu mè nấu thành cháo Lạp Bát có vị mặn. Vùng tây bắc còn thêm thịt dê vào cháo.

          Ngày trước nơi tự miếu của các vùng Tô 苏, Hàng 杭, Hỗ 沪 (tức vùng Thượng Hải – ND) nấu cháo Lạp Bát rất công phu. Trước tiên nấu chín gạo, sau đó hong khô, hạt cơm trắng tinh, gọi là “đâu thấu” 兜凑.

          Thời cổ những nhà dân thường vùng Thượng Hải, trừ nhà mới có tang, tất cả đều nấu cháo Lạp Bát vào đêm mồng 7 tháng Chạp, đến canh 3, dâng cúng nơi bàn thờ ông Táo cùng ruộng đồng, sau đó cả nhà quây quần cùng ăn. Đồng thời hôm mồng 8 đó, đem cháo tặng cho bạn bè thân thích, không được để quá trưa. Người tặng cháo Lạp Bát còn dùng táo đỏ và đào nhân nặn thành hình sư tử, em bé, đua nhau khéo tay, nhân đó không khí tiết Lạp Bát tăng thêm gấp bội.

                                                                     Huỳnh Chương Hưng

                                                                    Quy Nhơn 18/01/2016

Nguồn

TRUNG QUỐC DÂN TỤC VĂN HOÁ

ẨM THỰC

中国民俗文化

饮食

Chủ biên: Chu Ưng (朱鹰)

Trung Quốc xã hội xuất bản xã, năm 2005