Dịch thuật: Hàm ý sâu xa ở danh và hiệu của Cố Viêm Vũ

HÀM Ý SÂU XA Ở DANH VÀ HIỆU CỦA CỐ VIÊM VŨ.

          Cố Viêm Vũ 顾炎武 là tư tưởng gia, học giả nổi tiếng khoảng thời Minh Thanh, người Côn Sơn 昆山Giang Tô 江苏. Ông học rộng biết nhiều, rất am tường về kinh học, sử học, thiên văn, địa lí, âm vận huấn hỗ, kim thạch, chủ trương “kinh thế trí dụng” 经世致用. Học thức và tinh thần của ông rất được người đời tôn sùng và có ảnh hưởng rất lớn.

          Cố Viêm Vũ từ nhỏ đã có cảm tình với chính nghĩa, năm 14 tuổi ông tham gia tổ chức “phục xã” 复社 đấu tranh chống lại bọn hoạn quan quyền quý.

          Cố Viêm Vũ vốn có tên là Giáng 绛, tự Ninh Nhân 宁人. Bình sinh ông rất ngưỡng mộ và kính trọng phẩm cách trung trinh của Vương Viêm Ngọ 王炎午, môn sinh của Văn Thiên Tường 文天祥 vị anh hùng kháng Nguyên thời Nam Tống. Khi Văn Thiên Tường đấu tranh kháng Nguyên thất bại bị bắt, địch áp giải ông về Đại Đô 大都, tự biết thầy đi lần này sẽ bị sát hại, nên Vương Viêm Ngọ đi theo, những nơi Văn Thiên Tường bị áp giải qua, ông viết văn tế ca tụng, cử hành tế sống thầy, rất cảm động. Xuất phát từ sự kính ngưỡng này, Cố Viêm Vũ đã đổi tên thành “Viêm Vũ” 炎武.

          Khi quân Thanh xuống phương nam, Cố Viêm Vũ từng tham gia cuộc đấu tranh kháng Thanh của nhân dân  vùng Côn Sơn 昆山, Gia Định 嘉定. Sau khi thất bại, ông 10 lần đi bộ đến Nam Kinh khóc yết Minh lăng, biểu thị lòng hoài niệm cố quốc. Mỗi khi đến tết Đoan Ngọ 端午, ông treo trên cửa cây Mạn thanh 蔓青 sắc đỏ (tức Yên thanh 燕青, tên một loại thực vật) cùng tỏi xanh, đồng thời treo ở phía sau miếng vải trắng, bên trên viết 2 chữ “tị thanh” 避青 để biểu thị ý chí kháng Thanh, cho nên mọi người gọi ông là “Tị Thanh tiên sinh” 避青先生.

          Cố Viêm Vũ còn có một hiệu nữa, gọi là “Đình Lâm tiên sinh” 亭林先生. Về lai lịch của hiệu này có 2 thuyết:

          - Thuyết thứ 1: Cố Viêm Vũ người trấn Đình Lâm 亭林, Côn Sơn 昆山 Giang Tô 江苏, nên dùng tên của quê nhà làm hiệu, gọi là “Đình Lâm tiên sinh”.

          - Thuyết thứ 2: Cố Viêm Vũ thời trẻ du học khi đến quận Ngô 吴(nay là huyện Ngô tỉnh Giang Tô), được biết nơi đây tổ tịch của Cố Dã vương 顾野王, âm vận huấn hỗ học gia thời Nam triều, nhân vì Cố Viêm Vũ lúc trẻ cũng từng dồn sức vào việc nghiên cứu văn học âm vận huấn hỗ học nên đã nảy sinh lòng ái mộ Cố Dã Vương, vì thế đã mượn tên “Đình Lâm hồ” 亭林湖 trong gia viên cố cư của Cố Dã Vương, đặt cho mình hiệu “Đình Lâm” 亭林.

                                                        Huỳnh Chương Hưng

                                                       Quy Nhơn 11/01/2016

Nguyên tác Trung văn

CỐ VIÊM VŨ ĐÍCH DANH HIỆU ĐÔ HỮU THÂM KHẮC HÀM Ý

顾炎武的名号都有深刻含意

Trong quyển

TRUNG QUỐC NHÂN DANH ĐÍCH CỐ SỰ

中国人名的故事

Tác giả:  Trương Tráng Niên  张壮年

               Trương Dĩnh Chấn  张颖震

Sơn Đông hoạ báo xuất bản xã, tháng 9-2005