Dịch thuật: Thi kinh

THI KINH

          Trong số những tác phẩm văn học được sử ghi chép thì thời đại của Thi kinh 诗经là sớm nhất.

          Thi kinh còn gọi là “Thi”, tổng cộng gồm 305 thiên, là bộ tổng tập thi ca đầu tiên của Trung Quốc, do 3 bộ phận “phong” 风, “nhã” 雅, “tụng” 颂tổ thành.

Phong 风 chủ yếu là dân ca địa phương, gồm 160 thiên, tập trung đại đa số những thiên ưu tú.

Nhã 雅 chủ yếu là ca khúc cung đình, phân thành Đại nhã và Tiểu nhã, gồm 105 thiên.

Tụng 颂 là những ca khúc dùng trong lúc tế tự nơi miếu đường, do 3 bộ phận là Thương tụng, Lỗ tụng và Chu tụng tổ thành. Tụng chủ yếu là loại tế ca kết hợp với múa.

Thời cổ có các quan chuyên phụ trách việc thu thập thi ca, họ chia nhau ra đi các nơi trong cả nước sưu tập thi nhạc dân gian, sau đó chỉnh lí lại, cuối cùng giao cho kẻ thống trị tối cao.

Những thi ca này lưu truyền đến thời Xuân Thu, được Khổng Tử 孔子 đích thân chỉnh lí, biên thành một quyển, đó chính là bản Thi kinhlưu truyền hiện nay.

Thời cổ, 3 loại thi, nhạc, vũ bất phân, nhìn chung thi ca là ca từ kết hợp với nhạc. Những thiên trong Thi kinh đều có thể kết hợp với nhạc, có thể cung cấp cho người diễn xướng.

Trong Thi kinh có một số lượng lớn thi ca phản ánh nỗi thống khổ của dân gian, như trong bài Thạc thử 硕鼠 viết rằng:

Con chuột to lớn kia, con chuột to lớn kia, mầy chớ có ăn thóc của tao nữa, tao cả ngày hầu hạ mày, nhưng mày chẳng hề ngó ngàng lo lắng gì đến tao.

Có những bài viết về chiến tranh, như Thái vi 采薇:

Tích ngã vãng hĩ

Dương liễu y y

Kim ngã lai ti

Vũ tuyết phi phi

昔我往矣

杨柳依依

今我来思

雨雪霏霏

Xưa ta ra đi

Thì cây dương liễu rườm rà

Nay ta trở lại

Mưa tuyết rơi xuống nhiều

(Theo Tạ Quang Phát: Kinh thi, tập 2, trang 785)

Bài thơ biểu hiện chiến tranh kéo dài cùng nỗi nhớ của người đi xa. Cũng có không ít những bài viết về tình yêu, như Quan thư 关雎:

Quan quan thư cưu

Tại hà chi châu

Yểu điệu thục nữ

Quân tử hảo cầu

关关雎鸠

在河之洲

窈窕淑女

君子好逑

Chim thư cưu kêu “quan quan”

Ở bãi cát ven sông

Người con gái dịu dàng xinh đẹp kia

Với người quân tử này thật là xứng đôi

          Việc sản sinh ra Thi kinh đã thúc đẩy sự phát triển văn học Trung Quốc.

                                                              Huỳnh Chương Hưng

                                                              Quy Nhơn 10/6/2016

Nguyên tác Trung văn

THI KINH

诗经

Trong quyển

TRUNG HOA THƯỢNG HẠ NGŨ THIÊN NIÊN

中华上下五千年

Chủ biên: Lí Tinh 李晶

Nam Kinh đại học xuất bản xã, 2007