TẠI SAO TRÊN QUAN PHỤC HAI TRIỀU MINH THANH
CÓ THÊU “CẦM THÚ”
Xem các bộ phim truyền hình về thời Minh Thanh, chúng ta có thể các quan viên văn võ thân mặc quan phục, đầu đội quan mạo. Nếu để ý một tí, không khó để phát hiện, bất luận là văn quan hay võ quan, trước ngực và sau lưng đều có đồ án động vật. Quan sát kĩ, những đồ án này có chỗ không giống nhau. Một số thêu tiên hạc, một số thêu am thuần, một số thêu kì lân, một số thêu tê ngưu. Tóm lại, loại hình đa dạng. Thế thì, tại sao chính phủ lại quy định trên quan phục phải thêu những đồ án này?
Hoá ra là để khu biệt quan chức lớn nhỏ. Những đồ án này được bổ xuyết thêm sau khi quan phục đã may thành, cho nên gọi là “bổ phục” 补服hoặc “bổ tử” 补子. Đồ án khác nhau biểu thị quan giai, thân phận sang hèn khác nhau. Chỉ cần nhìn vào đồ án “cầm thú” trên quan phục, có thể biết phẩm vị và quan giai của của người đó.
Đồ án “cầm thú” bổ xuyết trên trang phục văn quan và võ quan cũng có sự khu biệt, chủ yếu là văn quan dùng đồ án “phi cầm” 飞禽, võ quan dùng đồ án “tẩu thú” 走兽.
Đồ án bổ xuyết trên trang phục văn quan lần lượt là:
Nhất phẩm tiên hạc 仙鹤
Nhị phẩm cẩm kê 锦鸡
Tam phẩm khổng tước 孔雀
Tứ phẩm vân nhạn 云雁
Ngũ phẩm bạch nhàn 白鹇
Lục phẩm lộ tư 鹭鸶
Thất phẩm khê xích 鸂鶒
Bát phẩm am thuần 鹌鹑
Cửu phẩm luyện tước 练雀
Đồ án bổ xuyết trên trang phục võ quan lần lượt là:
Nhất phẩm tú kì lân 绣麒麟
Nhị phẩm tú sư 绣狮
Tam phẩm tú báo 绣豹
Tứ phẩm tú hổ 绣虎
Ngũ phẩm tú hùng bi 绣熊羆
Lục phẩm tú bưu 绣彪
Thất phẩm tú tê ngưu 绣犀牛
Bát phẩm cũng tú tê ngưu 绣犀牛như thất phẩm
Cửu phẩm tú hải mã 绣海马
Cơ quan chế tác những đồ án “cầm thú” này là nha môn chức tạo chuyên về tơ lụa của hoàng gia. Nha môn chức tạo hoàng gia tụ tập những thợ giỏi trong thiên hạ, họ sử dụng các loại chỉ màu, với kĩ thuật thêu tinh xảo, thêu nên những đồ án sống động như thực.
Chế độ bổ xuyết này đến thời Thanh vô cùng nghiêm ngặt, bất kể là ai cũng không được tuỳ ý tăng thêm, nếu không sẽ bị luận xử theo hình pháp. Như con của Niên Canh Nghiêu 年羹尧 nhân vì mặc bổ phục với 4 đồ án tròn hình rồng, khi định tội Niên Canh Nghiêu, đã xử “không phải thân phận đó, không được mặc đồ đó, đó là thuận theo lễ”. Mặc dù triều Thanh nhiều lần cấm chỉ tự mình bổ xuyết “cầm thú” cao hơn chức quan của mình, nhưng vẫn có người do vì chức quan của mình thấp, không nghĩ đến hiểm nguy bị chém đầu, đã tìm thợ thêu để làm giả.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 14/6/2016
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013
0 nhận xét:
Đăng nhận xét